Kolejna wersja projektu ustawy o ochronie sygnalistów

Przypomnieć należy, że państwa członkowskie zobowiązane były do wprowadzenia w życie przepisów niezbędnych do wykonania tej dyrektywy do dnia 17 grudnia 2021 r., a w związku z brakiem terminowej implementacji dyrektywy, w lutym 2023 r. Komisja Europejska skierowała m.in. przeciwko Polsce skargę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Mimo istotnego opóźnienia we wdrożeniu przepisów dyrektywy o ochronie sygnalistów, w sierpniu br. opublikowana została kolejna wersja projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa (z dnia 12 lipca 2023 r.). W najnowszej wersji projektu, oprócz zmian o charakterze redakcyjnym, znajdziemy również kilka istotnych zmian merytorycznych.

Zmiany w zakresie vacatio legis

Z perspektywy podmiotów zobowiązanych do wdrożenia rozwiązań chroniących sygnalistów jedną z istotniejszych zmian jest wydłużenie okresu vacatio legis względem poprzedniej wersji projektu. Zgodnie z aktualną wersją projektu ma wejść w życie po upływie 2 miesięcy, z wyjątkiem przepisów nakładających obowiązek utworzenia procedury przyjmowania zgłoszeń.

Termin wejścia w życie przepisów projektowanej ustawy był wielokrotnie zmieniany w trakcie prac legislacyjnych, m.in. wersja z 5 stycznia 2023 r. zakładała dwumiesięczne vacatio legis z zastrzeżeniem, że podmioty zobowiązane będą musiały posiadać procedury przyjmowania zgłoszeń w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, natomiast zgodnie z poprzednią wersją projektu, z dnia 27 marca 2023 r., przepisy dotyczące procedur zgłoszeń miały obowiązywać już następnego dnia po wejściu w życie ustawy.

Wydłużenie okresu wejścia w życie obowiązku posiadania procedur zgłaszania naruszeń należy ocenić pozytywnie, w szczególności z uwagi na przewidziane w projekcie sankcje za brak ustanowienia tych procedur, a także obowiązek przeprowadzenia konsultacji regulaminu zgłoszeń z zakładową organizacją związkową lub przedstawicielami pracowników.

Szerszy katalog osób mogących być sygnalistami

Zgodnie z najnowszą wersją projektu, zakresem ustawy mają zostać ponownie objęci funkcjonariusze Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej, a także żołnierze zawodowi.

Kwestia uwzględnienie funkcjonariuszy i żołnierzy w katalogu osób, które mogą być sygnalistami była przedmiotem uwag zgłaszanych w toku prac nad ustawą i kilkukrotnie ulegała zmianom w procesie legislacyjnym.

Pozostałe zmiany

Wśród pozostałych zmian wprowadzonych do projektu należy wskazać na rezygnację z warunku uciążliwości niezasadnie inicjowanych postępowań przeciwko zgłaszającemu w przypadku działań odwetowych podejmowaniach w związku ze zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym. Jak słusznie bowiem wskazano w uwagach Ministra Sprawiedliwości „każde postępowanie, zwłaszcza karne, z perspektywy osoby, przeciwko której jest prowadzone, może zostać uznane – i to nawet w sytuacji ujęcia na gorącym uczynku – za „uciążliwe”.

Zmianie uległa również definicja postępowania prawnego wskutek wykreślenia z niej prawa pracy. Zmiana ta wynika z faktu uwzględnienie uwagi zgłoszonej przez Ministra Sprawiedliwości, który wskazał, że „w odniesieniu do instytucji postępowania toczącego się na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego nie istnieje odrębne, od już wymienionego w przepisie postępowania cywilnego, prawo regulujące postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy”.

Zmiany wprowadzone do najnowszej wersji projektu ustawy o ochronie sygnalistów nie są liczne, co może wskazywać na zbliżający się finał długotrwałych, blisko dwuletnich (założenia do projektu zostały opublikowane w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów w dniu 4 października 2021 r.) rządowych prac legislacyjnych.  W dniu 20 lipca 2023 r. Stały Komitet Rady Ministrów przyjął projekt ustawy i rekomendował go Radzie Ministrów, natomiast Komisja Prawnicza postanowiła odstąpić od rozpatrzenia projektu z uwagi m.in. na pilny charakter sprawy. Projekt ustawy nadal jednak oczekuje na przyjęcie przez Radę Ministrów i przekazanie go do parlamentarnych prac legislacyjnych.

Wskazać należy także na brak wspólnego stanowiska Ministerstw, które zgłosiły uwagi do projektu, w kilku istotnych kwestiach, jak już wspomniane włączenie funkcjonariuszy do katalogu sygnalistów czy uzależnienie udzielenia ochrony w przypadku dokonania zgłoszenia zewnętrznego wydaniem zaświadczenia przez organ publiczny.

Za rezygnacją z objęcia projektowaną regulacją funkcjonariuszy opowiada się Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, natomiast Minister Sprawiedliwości w przedstawionych uwagach wskazuje, że powiazanie ochrony sygnalisty z chwilą wydania zaświadczenia jest sprzeczne z unijną dyrektywą o ochronie sygnalistów. Powyższe może również mieć istotny wpływ na długość trwania prac legislacyjnych. Nie można wykluczyć zatem dalszych zmian do projektu ustawy.

Z nową wersją Projektu ustawy można zapoznać się pod linkiem.

O toczących się pracach nad Projektem pisaliśmy uprzednio na naszej stronie internetowej, m.in. w dniu 6 października 2021, 22 października 2021, 31 grudnia 2021, 16 lutego 2022, 25 kwietnia 2022, 12 lipca 2022, 27 grudnia 2022, 20 stycznia 2023 oraz 3 marca 2023.

Autor: aplikantka radcowska Katarzyna Okoń.

Kancelaria prawna KRWLEGAL zapewnia profesjonalne i fachowe doradztwo w wielu dziedzinach prawa, w tym  świadczy usługi doradztwa przy ofertach publicznych, obsłudze crowdfundingu, transakcji M&A, jak również doradztwa regulacyjnego dla sektora finansowego, świadcząc usługi m. in. w zakresie działalności firm inwestycyjnych, funduszy inwestycyjnych, podmiotów zarządzających aktywami, banków (depozytariuszy), a także pozostałych uczestników rynku finansowego.

Jeśli uważasz, że może mieć to wpływ na Twój biznes, zapraszamy do kontaktu: biuro@krwlegal.pl lub +48 22 29 50 940.