Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku – dystrybucja jednostek FIO/SFIO

Projekt wprowadza zmiany do 28 aktów prawnych. Wśród nowelizowanych regulacji znajduje się również ustawa o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Tym razem, kontynuując cykl publikacji odnoszących się do zmian dotyczących działalności funduszy inwestycyjnych, skupiamy się na zmianach dotyczących obszaru dystrybucji jednostek uczestnictwa.

Rozliczenia z dystrybutorami

W ramach działań związanych z eliminowaniem tzw. gold-platingu zdecydowano się na usunięcie z ustawy regulacji przewidzianej aktualnie w art. 32b ust. 2 – 4 ustawy. W dyrektywie MiFID II zawarte zostało uregulowanie określające zasady, na jakich firma inwestycyjna może pobierać od podmiotu innego niż klient tzw. zachęty związane ze świadczeniem usług inwestycyjnych, w tym w związku z pośredniczeniem przez taką firmę w zbywaniu i odkupywaniu jednostek FIO/SFIO (analogiczne rozwiązania zostały odniesione do dystrybutorów jednostek, działających na podstawie odrębnego zezwolenia). Powołane na wstępie przepisy ustawy, które wedle intencji miały implementować rozwiązania przewidziane w ramach dyrektywy MiFID II, określają zasady rozliczeń pomiędzy TFI a dystrybutorami (wskazanymi w art. 32 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2 ustawy) z tytułu wspomnianego pośrednictwa. Nakładają one na dystrybutorów obowiązek dostarczania TFI, w trybie i terminie uzgodnionych z towarzystwem, informacji oraz dokumentów wskazujących czynności mające na celu poprawę jakości usługi świadczonej na rzecz uczestnika lub potencjalnego uczestnika FIO/SFIO.

Równolegle do TFI odniesiono ograniczenie, wedle którego płatność na rzecz dystrybutora z tytułu tzw. zachęt może nastąpić wyłącznie po uprzednim zweryfikowaniu i potwierdzeniu przez towarzystwo zasadności wykonania ww. czynności przez dystrybutora, w tym na podstawie informacji i dokumentów przekazanych towarzystwu, zgodnie ze wspomnianym ustaleniem. Wspomniane rozwiązanie krytykowane przez przedstawicieli rynku jako nadmiarowe wobec regulacji MiFID II jeszcze na etapie prac legislacyjnych, w istocie nastręczyło TFI i dystrybutorom wielu problemów interpretacyjnych i praktycznych.

Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu, efektem komentowanej regulacji „był impas w rozliczeniach między dystrybutorami i TFI, który trwał cały 2019 r.”. Sytuacji nie poprawiły również kolejne stanowiska UKNF odnoszące się do kwestii rozliczeń TFI i dystrybutorów w reżimie zachętowym. Co więcej, autorzy projektu zwracają uwagę, że „[w]ymogi i obostrzenia, które nie funkcjonują na rynkach zagranicznych, stawiają polskich dystrybutorów w sytuacji znacznie mniej korzystnej względem tych pochodzących z zagranicy (…) [w] konsekwencji ucierpią nie tylko towarzystwa, ale dojdzie również do zamknięcia architektury dystrybutorów i znacznego ograniczenia dostępność tego typu produktu dla inwestorów – zjawiska, które już obecnie jest obserwowane, również przez nadzorcę”.

Usługa dystrybucji

Równolegle do regulacji odnoszących się przekazywania dystrybutorom świadczeń w ramach reżimu zachętowego, zaproponowano wprowadzenie „usługi dystrybucji” jednostek uczestnictwa FIO/SFIO, obejmującej wskazane dalej czynności o charakterze podstawowym (plasujące się poza katalogiem czynności podnoszących jakość), świadczoną na podstawie odrębnej umowy przez dystrybutora innego niż TFI zarządzającego danym funduszem (tj. przez podmiot wskazany w art. 32 ust. 1 pkt 2 lub 3 lub art. 32 ust. 2 ustawy).

Wspomniana „umowa o świadczenie usługi dystrybucji”, zawierana z towarzystwem oraz funduszem (jeśli FIO/SFIO nie został wpisany do RFI, dokonanie takiego wpisu skutkować będzie wstąpieniem funduszu w prawa i obowiązki wynikające z umowy dla podmiotu zlecającego, z wyjątkiem obowiązku zapłaty wynagrodzenia), powinna określać co najmniej:

1)    przedmiot umowy;

2)    szczegółowe zasady oraz sposób ustalania wysokości wynagrodzenia podmiotu świadczącego usługę dystrybucji;

3)    zasady i terminy wypłaty wynagrodzenia przez towarzystwo.

Jednocześnie przedmiot umowy może obejmować świadczenie usługi dystrybucji w zakresie obejmującym:

1)    przyjmowanie zapisów na jednostki uczestnictwa FIO/SFIO, w tym ich przekazywanie funduszowi;

2)    przyjmowanie zleceń zbycia, odkupienia, zamiany lub konwersji jednostek uczestnictwa FIO/SFIO, w tym ich przekazywanie funduszowi;

3)    przyjmowanie od uczestników innych dyspozycji lub oświadczeń związanych z uczestnictwem w funduszu inwestycyjnym, w tym aktualizacji danych uczestnika lub jego pełnomocnika oraz ich przekazywanie funduszowi;

4)    informowanie uczestników funduszu o zasadach i terminach zbywania, odkupywania, zamiany lub konwersji jednostek uczestnictwa oraz o zasadach i terminach składania innych dyspozycji i oświadczeń związanych z uczestnictwem w funduszu inwestycyjnym, w tym udzielania lub odwoływania pełnomocnictw;

5)    udostępnianie osobom zapisującym się na jednostki uczestnictwa FIO/SFIO lub uczestnikom funduszu prospektu informacyjnego funduszu, kluczowych informacji dla inwestorów albo informacji dla klienta alternatywnego funduszu inwestycyjnego, sprawozdań finansowych funduszu, a w przypadku funduszu z wydzielonymi subfunduszami połączonych sprawozdań finansowych funduszu oraz sprawozdań jednostkowych subfunduszy.

Regulacja przewidziana w odniesieniu do FIO/SFIO w zakresie dotyczącym usługi dystrybucji nie będzie miała zastosowania jedynie do funduszy zdefiniowanej daty, działających na podstawie ustawy o pracowniczych planach kapitałowych.

Źródłem środków dla wypłaty wynagrodzenia za świadczenie usługi dystrybucji będzie mogło być wyłącznie wynagrodzenie stałe towarzystwa za zarządzanie danym FIO/SFIO, którego jednostek uczestnictwa ta usługa dotyczy. Wspomniane wynagrodzenie będzie mogło być natomiast pobierane jednorazowo lub w określonych ratach.

Wydaje się, że najwięcej wątpliwości mogą budzić rozwiązania szczegółowe dotyczące rozliczeń. Przykład takiego rozstrzygnięcia może stanowić, zasada że świadczenie usługi dystrybucji na rzecz TFI lub funduszu inwestycyjnego nie może powodować zwiększenia wynagrodzenia towarzystwa za zarządzanie funduszem inwestycyjnym, którego jednostek uczestnictwa ta usługa dotyczy ani obciążenia aktywów funduszu inwestycyjnego kosztami świadczenia tej usług (art. 32d ust. 7). W tym kontekście nie jest w pełni zrozumiała intencja projektodawców odnośnie wyznaczenia punktu odniesienia dla ustalenia, że nastąpiło wspomniane podwyższenie.

Nie mniej problemów praktycznych mogą przynieść również regulacje określające punkt odniesienia dla rozliczeń z tytułu wynagrodzenia dystrybutorów, które przynajmniej w pewnym zakresie, zdają się nawiązywać do rozwiązań przewidzianych dotychczas w ramach uchylonego art. 32b ust. 2 i 3, mianowicie:

1)    podstawą do obliczenia wynagrodzenia nie może być wartość aktywów netto funduszu przypadająca na jednostki uczestnictwa nabyte za pośrednictwem danego dystrybutora, i utrzymywane przez uczestnika, które były podstawą obliczenia wynagrodzenia w poprzednich okresach rozliczeniowych;

2)    jeśli natomiast ww. wynagrodzenie jest ustalone kwotowo, wówczas stawka wynagrodzenia powinna być określona w umowie o świadczenie usługi dystrybucji odrębnie dla każdej ze wskazanych w umowie czynności, składających się na usługę dystrybucji – w takim przypadku podstawą do wypłaty wynagrodzenia będzie mogła być wyłącznie wartość faktycznie wykonanych w danym okresie rozliczeniowym czynności.

Terminy

Wedle założeń, ustawa zmieniająca wejdzie w życie w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia, przy czym TFI, które przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej uzyskały zezwolenie na wykonywanie działalności, obowiązane będą dostosować prowadzoną działalność do nowej regulacji w terminie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej.

 

Autor: Mariusz Biały, Counsel

Kancelaria prawna KRWLEGAL zapewnia profesjonalne i fachowe doradztwo w wielu dziedzinach prawa, w tym  świadczy usługi doradztwa przy ofertach publicznych, obsłudze crowdfundingu, transakcji M&A, jak również doradztwa regulacyjnego dla sektora finansowego, świadcząc usługi m. in. w zakresie działalności firm inwestycyjnych, funduszy inwestycyjnych, podmiotów zarządzających aktywami, banków (depozytariuszy), a także pozostałych uczestników rynku finansowego.

Jeśli uważasz, że może mieć to wpływ na Twój biznes, zapraszamy do kontaktu: biuro@krwlegal.pl lub +48 22 29 50 940.