Nowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego – zmiany w ustawie o nadzorze nad rynkiem kapitałowym oraz w ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym

Mając na uwadze, że opublikowany Projekt obejmuje swoim zakresem również propozycje zmian do Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 837) („ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym”) oraz Ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 2059) („ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym”) w niniejszym opracowaniu przyjrzymy się bliżej zmianom przepisów jakie projektodawca zaproponował w tychże ustawach.

Propozycje zmian do ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym:

Udostępnianie informacji stanowiących tajemnicę zawodową na potrzeby postępowania cywilnego toczącego się przeciwko instytucji finansowej

W zaktualizowanej w listopadzie wersji Projektu, doprecyzowano propozycje przedstawioną w jej pierwotnym kształcie, dotyczącą dodania do przepisów ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym nowego art. 19a, regulującego kwestie udostępniania informacji stanowiących tajemnicę zawodową, o której mowa w art. 19 ustawy. I tak, proponowany przepis zakłada umożliwienie udostępnienia uczestnikowi rynku kapitałowego będącemu osobą fizyczną przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego protokołów kontroli oraz ostatecznych decyzji administracyjnych zawierających informacje stanowiące tajemnicę zawodową na potrzeby wszczętego lub planowanego postępowania cywilnego przeciwko instytucji finansowej. Warunkiem udostępnienia rzeczonych informacji, będzie uzyskanie przez wnioskodawcę zgody sądu do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji. Wnioskodawca będzie zobowiązany do uprawdopodobnienia sądowi swojego roszczenia oraz interesu prawnego w uzyskaniu rzeczonych informacji, przy czym informacje objęte tajemnicą zawodową, nie będą mogły dotyczyć osób trzecich niemających być stroną postępowania. W przypadku udzielenia zgody na udostępnienie informacji objętych tajemnicą, sąd każdorazowo określi szczegółowo zakres udostępnianych informacji oraz cel ich wykorzystania.

Doprecyzowanie kwestii dot. przekazywania do publicznej wiadomości informacji o przypadkach naruszenia przepisów prawa poprzez określenie okresu na jaki udostępniane są informacje

Zgodnie z zaproponowanym brzmieniem przepisu art. 25 ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, informacje o przypadkach naruszenia przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, ustawy o ofercie publicznej, ustawy o funduszach inwestycyjnych, ustawy o giełdach towarowych, przepisów aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw oraz przepisów rozporządzenia 1031/2010, rozporządzenia 596/2014, rozporządzenia 600/2014 i rozporządzenia 2017/1129, mają być dostępne na stronie internetowej Komisji przez 5 lat, licząc od dnia ich udostępnienia, przy czym dane osobowe osoby przekazane do publicznej udostępniane mają być na okres roku.

Elektronizacja trybu kontroli podmiotów

W Projekcie zaproponowano dodanie do ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym rozwiązań mających na celu uszczegółowienie procesu elektronizacji trybu kontroli podmiotów, o których mowa w art. 5 ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, poprzez umożliwienie nadania postaci elektronicznej dokumentom wydawanym w toku kontroli w tym m.in. powiadomieniu o zrządzeniu kontroli czy też protokołowi kontroli.

Wprowadzenie rozwiązań mających na celu usprawnienie kontroli dokonywanych przez Komisję

Projektodawca zaproponował szereg rozwiązań których zadaniem jest usprawnienie procesu kontrolnego, przeprowadzanego przez Komisję oraz jej upoważnionych przedstawicieli. W tym celu zaproponowano m.in. wprowadzenie możliwości doręczania upoważnień na adres do doręczeń elektronicznych, wskazano sposób doręczania dokumentów sporządzonych albo udzielonych na piśmie utrwalonym w postaci elektronicznej, rozszerzono zakres gromadzonych przez kontrolerów materiałów dowodowych o zebrane w toku kontroli zapisy dźwięku oraz wskazano, że odmowa podpisania protokołu kontroli przez kontrolowanego nie zwalnia go z wykonania zaleceń, o których mowa w art. 36 ust. 5 i 6 ustawy. Doprecyzowano również, że zasady i tryb doręczania pism utrwalonych w postaci elektronicznej dotyczą wszystkich pism przesyłanych w ramach kontroli przeprowadzanej przez KNF w tym m.in. doręczeń protokołu kontroli, zastrzeżeń do protokołu kontroli, stanowiska kontrolowanego w sprawie protokołu kontroli, czy też pisemnego stanowiska w sprawie odmowy uwzględnienia zastrzeżeń kontrolowanego i zaleceń pokontrolnych.

Wprowadzenie sankcji administracyjnej za utrudnianie czynności kontrolnych

W zaktualizowanej treści Projektu zaproponowano wprowadzenie do ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, sankcji administracyjnej jaką Komisja będzie uprawniona nałożyć na kontrolowanego, jeżeli ten uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie kontroli, w tym nie wykonuje obowiązków określonych w art.. 32 ust. 4–6ba, 7 oraz art. 33 ust. 1 ustawy w wysokości do 20 000 000 zł, co w ocenie projektodawcy ma na celu zapewnienie; większej efektywności dokonywanych przez KNF kontroli i prawidłowości wykonywania przepisów w tym zakresie.

Propozycje zmian do ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym:

Uregulowanie kwestii legitymacji służbowych pracowników UKNF

Z uwagi na brak regulacji dotyczącej określenia wzoru oraz trybu wydawania, wymiany i zwrotu legitymacji służbowych pracowników UKNF, projektodawca zdecydował się uregulować przedmiotową kwestię w ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym poprzez dodanie nowego art. 10a, co w jego ocenie jest szczególnie istotne ze względu na ujawniające się przypadki podszywania się pod pracowników UKNF, posługujących się sfałszowanymi dokumentami Urzędu.

Wydłużenie terminu na wydanie interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania przepisów

Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 11b ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, podmiot wykonujący działalność na podstawie przepisów, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy, a także podmiot zamierzający wykonywać taką działalność, mogą złożyć do Komisji wniosek o wydanie interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania tychże przepisów oraz aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, w ich indywidualnej sprawie. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, po upływie 30 bądź 45 dni wnioskodawca może przyjąć, iż opisane we wniosku rozumienie przepisów ustaw wskazanych w art. 1 ust. 2 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym jest prawidłowe, a planowany model biznesowy jest zgodny ze wszystkimi regulacjami rynku finansowego. W ocenie projektodawcy powoduje to ryzyko prowadzenia przez wnioskodawcę działalności przy braku zrozumienia bądź nieprawidłowej wykładni obowiązków uczestników rynku finansowego, dlatego też w treści Projektu zaproponowano wydłużenie terminu, z 30 dni do 45 dni oraz z 45 dni do 60 dni w przypadku szczególnie skomplikowanym, co ma umożliwić przeprowadzenie pełnego procesu oceny wniosku oraz wypracowanie właściwego stanowiska. Komisji. Dodatkowo zaproponowano ograniczenie możliwość uzyskania odpowiedzi KNF w sytuacji gdy głównym celem nie jest pomoc w interpretacji czy ustaleniu zakresu bądź sposobu stosowania przepisów rynku finansowego, a uniknięcie spełnienia wymagań związanych z funkcjonowaniem na rynku finansowym;

Ochrona przed sytuacjami niewłaściwego wykorzystania wyjaśnień otrzymanych od UKNF

Z uwagi na pojawiające się coraz częściej przypadki powoływania się przez niektóre podmioty na kontakt z UKNF (w tym składane zapytania oraz uzyskiwane odpowiedzi) w celu pozyskania klientów dla tychże podmiotów, które to informacje mają nierzadko charakter wybiórczy oraz odnoszą się jedynie do niektórych zagadnień, które były przedmiotem odpowiedzi UKNF, w Projekcie zaproponowano dodanie nowego art. 11c zgodnie z którym, informacje udostępniane przez dany podmiot o działaniach podejmowanych wobec niego lub w zakresie mającym do niego zastosowanie w ramach nadzoru nad rynkiem finansowym nie będą mogły być wykorzystane w celu wywołania przekonania, że produkty lub usługi oferowane przez dany podmiot są wolne od ryzyka, bądź poziom ryzyka jest znacząco niższy, lub że Komisja gwarantuje wywiązanie się danego podmiotu ze zobowiązań z tego tytułu.

Możliwość nałożenia administracyjnej kary pieniężnej na podmiot także po wygaśnięciu lub cofnięciu zezwolenie na prowadzenie działalności

Listopadowa wersja Projektu zakłada dodanie do ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym nowego art. 12a umożlwiającego nałożenie przez Komisję administracyjnej kary pieniężnej (w przypadkach określonych ustawą lub w przepisach ustaw, o których mowa w art. 1 ust. 2), także w przypadku gdy podmiotowi, na który kara jest nakładana, wygasło lub zostało cofnięte zezwolenie na prowadzenie działalności, z którą wiąże się naruszenie, albo podmiot ten został wykreślony z rejestru uprawniającego do prowadzenia takiej działalności. Proponowane przez projektodawcę rozwiązanie ma na celu wyeliminowanie niepożądanego stanu polegającego na możliwości uniknięcia odpowiedzialności administracyjnej przez podmioty, które dopuściły się naruszeń przepisów prawa w czasie pozostawania pod nadzorem KNF, wyłącznie ze względu na specyficzne uwarunkowanie formalne wynikające z faktu, że podmiotowi, na który kara jest nakładana wygasło lub zostało cofnięte zezwolenie na prowadzenie działalności, z którą wiąże się naruszenie albo podmiot ten został wykreślony z rejestru uprawniającego do prowadzenia takiej działalności. Jak wskazano w uzasadnieniu do Projektu, brak możliwości nakładania kar administracyjnych na podmioty, którym cofnięto zezwolenie lub zezwolenie wygasło, jest sytuacją bardzo niepożądaną z punktu widzenia realizacji celów nadzoru nad rynkiem finansowym wobec czego w ocenie projektodawcy w zakresie podmiotu, który dopuścił się deliktu powinna istnieć możliwość jego ukarania, jeżeli podmiot ten nadal pozostaje w obrocie gospodarczym. Dodatkowo zgodnie z założeniami nowego art. 12b, administracyjna kara pieniężna nakładana w postępowaniach administracyjnych prowadzonych przez KNF będzie mogła zostać nałożona odrębnie za każdy czyn objęty postępowaniem.

Wprowadzenie rozwiązań mających na celu usprawnienie kierowania pracami KNF

W treści Projektu zaproponowano dodatkowe rozwiązania mające na celu usprawnienie prac Komisji, w tym m.in. umożliwienie udzielenia upoważnienia Zastępcy Przewodniczącego Komisji do kierowania pracami KNF także podczas obecności Przewodniczącego (a nie jak dotychczas wyłącznie podczas jego absencji), przy czym zakres czynności do których podjęcia będzie upoważniony Zastępca Przewodniczącego zostanie każdorazowo określony przez Przewodniczącego;

Rozszerzenie katalogu spraw nienaruszających obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przy przekazywanych zawiadomieniach o popełnieniu przestępstwa

Dotychczasowa treść art. 16 ust. 5 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym nie pozwala na przekazywanie informacji objętych tajemnicą zawodową, w zakresie informacji stanowiących tajemnicę bankową, w innych przypadkach niż złożenie przez UKNF zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa określonego w ustawach, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym. Projekt zakłada rozszerzenie katalogu przypadków nienaruszających obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej również o możliwość złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa dotyczącego czynów skierowanych przeciwko interesom uczestników rynku finansowego, pozostających w związku z działalnością podmiotów wykonujących działalność na tym rynku.

Rozszerzenie katalogu organów państwa, które współdziałają z Przewodniczącym KNF w zakresie wymiany informacji, o Prokuratora Krajowego

W ocenie projektodawcy wzajemna wymiana informacji pomiędzy Komisją, a Prokuraturą pozwoli m. in. na dzielenie się wiedzą na temat zidentyfikowanych niepożądanych zjawisk na rynku finansowym, modelu działania wykorzystywanego w popełnianiu czynów niedozwolonych, czy też cech charakterystycznych dla takiego sposobu postępowania. Wzajemne uzyskiwanie wiedzy ma być pomocne zwłaszcza dla zrozumienia mechanizmu zachowań oraz sprawnej analizie jednorodnych przypadków zachowań niezgodnych z prawem.

Wprowadzenie szeregu rozwiązań mających na celu usprawnienie prowadzonych postępowań wyjaśniających

W tym celu projektodawca proponuje m.in. zmiany w treści art. 18a ust. 1a, 2, 2a–2c, 4 i 5, art. 18b ust. 2 oraz art. 18c ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym uwzględniających cele postępowania przygotowawczego i skutkujących umożliwieniem przekazywania uczestnikom tego postępowania mniejszego zakresu informacji wskazujących na kierunek działań podejmowanych przez UKNF poprzez m.in. ograniczenie informacji zawartych w treści upoważnienia do podejmowania czynności w postępowaniu wyjaśniającym.

Wprowadzenie rozwiązań umożliwiających zawarcie układu w sprawie warunków nadzwyczajnego złagodzenia sankcji

W zaktualizowanej treści Projektu proponuje się dodanie nowego rozdziału zatytułowanego „Układ w sprawie warunków nadzwyczajnego złagodzenia sankcji”, który ma stanowić realizację jednego z działań przewidzianych w Strategii rozwoju rynku kapitałowego, określonego jako „Wprowadzenie wobec podmiotów nadzorowanych mechanizmu tzw. czynnego żalu” co polegać będzie na uwzględnieniu w czynnościach nadzorczych faktu, że podmiot nadzorowany eliminuje nieprawidłowości w organizacji, naprawia szkody wyrządzone inwestorom, czy też wskazuje innych sprawców. Postawa taka wpływałaby na niższy wymiar kary, a przy wyjątkowo pozytywnych postawach i nadzwyczajnych okolicznościach łagodzących możliwe byłoby odstąpienie od wymierzenia kary lub zastosowania innej sankcji. Zgodnie z założeniami, zaproponowane przepisy umożliwią Komisji wydanie w toku postępowania w sprawie nałożenia sankcji, postanowienia o możliwości zawarcia układu w sprawie warunków nadzwyczajnego złagodzenia sankcji, jeżeli Komisja uzna, że przyczyni się to do przyspieszenia postępowania lub w inny sposób przyczyni się do pełniejszej realizacji celów nadzoru nad rynkiem finansowym. Zgodnie z treścią proponowanych przepisów, zawarcie układu będzie możliwe, jeżeli podmiot będący stroną postępowania, zaprzestał naruszenia objętego danym postępowaniem oraz ujawnił Komisji wszelkie istotne okoliczności dotyczące naruszenia objętego danym postępowaniem, w tym współdziałające w naruszeniu osoby lub inne podmioty, oraz przedstawił dowody na poparcie tych okoliczności. Tym samym, przewidywany w projektowanych przepisach układ w sprawie warunków nadzwyczajnego złagodzenia sankcji nie będzie samodzielnym instrumentem prawnym łagodzenia sankcji, ani określania warunków tego złagodzenia, ale po jego zawarciu wydawana będzie decyzja administracyjna odzwierciedlającej ustalenia układu, i to z tej decyzji wynikać będą wszelkie skutki prawne dla podmiotu, w stosunku do którego zastosowano nadzwyczajne złagodzenie sankcji. Jak wynika z Projektu, przepisy będą miały zastosowanie do administracyjnych kar pieniężnych, jak i innych sankcji nakładanych przez KNF, w tym także w przypadkach gdy przepis prawa przewiduje za dane naruszenie możliwość jednoczesnego nałożenia kary pieniężnej i cofnięcia zezwolenia, nałożenia zakazu albo zastosowania innej sankcji. Na obecnym etapie w projektowanych przepisach nie zostały przewidziane żadne wyłączenia przedmiotowe, ani podmiotowe, a przepisy przejściowe przewidują, że nowa regulacja znajdzie zastosowanie także do postępowań sankcyjnych w toku.

Z pełną treścią propozycji zmian do ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym oraz ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym można zapoznać się w treści Projektu dostępnym pod linkiem.

Przypominamy, że zgodnie z założeniami, nowelizacja przepisów (z pewnymi wyjątkami) ma wejść w życie w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia.

Projekt jest obecnie przedmiotem ponownych uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania. Uwagi do Projektu można zgłaszać do dnia 25 listopada 2022 r.

Autor: apl. adw. Jakub Murawski.

Kancelaria prawna KRWLEGAL zapewnia profesjonalne i fachowe doradztwo w wielu dziedzinach prawa, w tym świadczy usługi doradztwa przy ofertach publicznych, obsłudze crowdfundingu, transakcji M&A, jak również doradztwa regulacyjnego dla sektora finansowego, świadcząc usługi m. in. w zakresie działalności firm inwestycyjnych, funduszy inwestycyjnych, podmiotów zarządzających aktywami, banków (depozytariuszy), a także w zakresie obsługi sporów sądowych dla podmiotów rynku kapitałowego.

Jeśli uważasz, że może mieć to wpływ na Twój biznes, zapraszamy do kontaktu: biuro@krwlegal.pl lub +48 22 29 50 940.