Tarcza 4.0 - wejście w życie przepisów

W większości przepisy Tarczy 4.0 weszły w życie z dniem 24 czerwca 2020, wyjątkiem przypadków wskazanych w Ustawie.

Poniżej prezentujemy podsumowanie kluczowych zmian legislacyjnych przewidzianych niniejszą regulacją.

1. Dopłaty do kredytów dla przedsiębiorców

Tarcza 4.0. wprowadza regulację umożliwiającą przedsiębiorcom, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej, wskutek negatywnych konsekwencji ekonomicznych epidemii koronawirusa, uzyskiwanie dopłat do oprocentowania kredytów obrotowych.

Dopłaty do oprocentowania będą stosowane do kredytów obrotowych odnawialnych i nieodnawialnych, udzielanych w złotych. Celem dopłat jest zapewnienie przedsiębiorcom płynności finansowej utraconej lub zagrożonej utratą w związku z epidemią.

Dopłaty będą stosowane do kredytów udzielonych na podstawie umów kredytu zawartych od dnia wejścia w życie ustawy a także do kredytów udzielonych przed dniem wejścia w życie ustawy – o ile umowy te zostaną odpowiednio zmodyfikowane i dostosowane do warunków określonych w projekcie.

Możliwość ubiegania się o kredyt z dopłatą będzie mieć przedsiębiorca, który spełnia łącznie wszystkie poniższe warunki

1)    na dzień 31 grudnia 2019 r. nie spełniał kryteriów przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji w rozumieniu art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014,

2)    wykonuje na terenie Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą;

3)    nie zaciągnął innego kredytu na podstawie ustawy;

4)    utracił płynność finansową lub jest zagrożony utratą płynności finansowej, w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się epidemii COVID-19.

Warunkiem uzyskania kredytu z dopłatą będzie złożenie przez przedsiębiorcę odpowiedniego wniosku do banku udzielającego takich kredytów i podjęcie przez bank pozytywnej decyzji kredytowej.

Finalizacja zawarcia umowy nastąpi po zweryfikowaniu spełnienia przez przedsiębiorcę warunków wskazanych w treści ustawy. Spełnienie przesłanek wymienionych w pkt 1) – 3 powyżej, będzie weryfikowane na podstawie oświadczeń złożonych przez przedsiębiorcę, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Przesłanka dotycząca utraty płynności weryfikowana będzie na podstawie dokumentacji wymaganej zgodnie z procedurami wewnętrznymi danego banku. Zauważyć należy, iż nie będzie mogła stanowić podstawy stwierdzenia braku zdolności kredytowej sytuacja utraty płynności finansowej lub zagrożenia utratą płynności finansowej, w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się COVID-19, jeśli bank uzna, że okoliczności są przejściowe i po uzyskaniu kredytu z dopłatą przedsiębiorca odzyska zdolność do terminowej spłaty swoich zobowiązań oraz zdolność ta zostanie utrzymana do końca trwania umowy kredytowej.

Umowy kredytu z dopłatą będą mogły być zawierane przez przedsiębiorców w nieprzekraczalnym terminie do 31 grudnia 2020 r.

Kredytów z dopłatami do oprocentowania będą udzielały wyłącznie te banki, które zawrą z Bankowym Funduszem Gwarancyjnym umowę o współpracy. Lista banków udzielających kredytów z dopłatami zostanie opublikowana na stronie internetowej BGK.

Dopłaty będą wypłacane przez BGK ze środków specjalnie utworzonego w tym celu Funduszu Dopłat do Oprocentowania. Wypłaty będą dokonywane w okresach miesięcznych zbiorczo w odniesieniu do wszystkich umów kredytu z dopłatami zawartych przez bank. Dopłaty wypłacane będą za okres nie dłuższy niż 12 miesięcy od zawarcia umowy kredytu z dopłatą. Dopłata będzie wypłacana, jeżeli przedsiębiorca nie będzie zalegał ze spłatą kredytu oraz odsetek.

Oprocentowanie kredytu z dopłatą będzie naliczane według stawki określonej w zawartej z przedsiębiorcą umowie, z zastrzeżeniem, że oprocentowanie to nie może być wyższe niż średnie oprocentowanie pozostałych kredytów obrotowych udzielanych przez bank.

Dopłata pokrywać ma część odsetek należnych bankowi i odpowiadać ma:

a)    2 punktom procentowym – w przypadku mikro-, małych i średnich przedsiębiorców w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia 651/2014,

b)    1 punktowi procentowemu – w przypadku dużych przedsiębiorców.

Przedsiębiorca będzie spłacał część odsetek należnych bankowi stanowiących różnicę między odsetkami naliczonymi według oprocentowania i kwotą dopłaty.

Warto podkreślić, że dopłaty nie będą stanowiły przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych ani osób prawych.

Zaznaczyć należy, iż dopłaty stanowić będą pomoc publiczną dla przedsiębiorcy. W związku z powyższym dopłaty będą mogły być stosowane pod warunkiem, że ich wartość nominalna nie będzie przekraczać na jednego przedsiębiorcę, łącznie z inną pomocą udzielaną zgodnie z sekcją 3.1 komunikatu Komisji – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 (2020/C 91 I/01) (Dz. Urz. UE C 91I z 20.03.2020, str. 1), wyrażonej w złotych równowartości kwoty:

1)    100 000 euro brutto – w przypadku pomocy udzielonej w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych;

2)    120 000 euro brutto – w przypadku pomocy udzielonej w sektorze rybołówstwa i akwakultury;

3)    800 000 euro brutto – w przypadku pozostałej pomocy.

Pomoc w formie dopłat będzie mogła być łączona z pomocą de minimis udzielaną zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis lub rozporządzenia Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym lub rozporządzenia Komisji (UE) nr 717/2014 z dnia 27 czerwca 2014 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rybołówstwa i akwakultury, lub rozporządzenia Komisji (UE) nr 360/2012 z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis przyznawanej przedsiębiorstwom wykonującym usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym.

Zauważyć również wypada, iż pomoc w formie dopłat będzie mogła być łączona z pomocą publiczną w formie gwarancji, udzielaną zgodnie z sekcją 3.2 komunikatu Komisji – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19.                                                       

2. Wakacje kredytowe

Tarcza 4.0 wprowadza regulację dotyczącą zasad korzystania z tzw. wakacji kredytowych, umożliwiających kredytobiorcy samodzielne zawieszenie wykonywania umów kredytowych.

Uprawnienie do czasowego przysługuje kredytobiorcy, który jest stroną umowy o kredyt konsumencki, umowy o kredyt hipoteczny bądź umowy o kredyt bankowy, jeżeli kredytobiorcą jest konsument.

Z omawianej możliwości mogą skorzystać kredytobiorcy, którzy po dniu 13 marca 2020 r. utracili pracę lub inne główne źródło dochodu. W przypadku w którym stroną umowy jest więcej niż jeden kredytobiorca, dla spełnienia powyższego warunku wystarczy utrata pracy lub innego głównego źródła dochodu przez jednego z nich.

Jednocześnie wakacje kredytowe znajdą zastosowanie wyłącznie do umów kredytowych zawartych przed dniem 13 marca 2020 r., jeżeli termin zakończenia okresu kredytowania określony w tych umowach przypada po upływie 6 miesięcy od tej daty.

Podkreślić należy, że zawieszenie wykonania umowy kredytu ma nastąpić z mocy prawa z chwilą doręczenia bankowi sporządzonego przez kredytobiorcę wniosku o zawieszenie wykonania umowy. Co więcej to sam kredytobiorca zadecyduje na jak długo chce zawiesić spłatę zobowiązania – nie może to być jednak okres dłuższy niż 3 miesiące.

Wakacje kredytowe znajdą zastosowanie zarówno do części kapitałowej, jak i odsetkowej raty. W tym okresie kredytodawca nie będzie mógł pobierać żadnych innych opłat, z wyjątkiem świadczeń wynikających z posiadanych przez kredytobiorcę ubezpieczeń powiązanych z umową kredytu. Okres zawieszenia wykonywania umowy nie będzie traktowany jako okres kredytowania, dlatego wszystkie terminy przewidziane w umowie kredytu, mają ulec stosownemu przedłużeniu o okres, na który nastąpiło zawieszenia spłaty zadłużenia.

3. Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne

Tarcza 4.0 czasowo wprowadza szczególną regulację, która umożliwi sprawniejsze przeprowadzenie postępowania o zatwierdzenie układu oraz rozszerzy zakres ochrony majątku dłużnika w toku postępowania.

Regulacja przewiduje możliwość obwieszczenia w MSiG o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu prowadzonego w oparciu o przepisy ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne. Obwieszczenie o otwarciu postępowania pozwolić ma na ochronę majątku dłużnika od samego momentu zainicjowania postępowania.

Obwieszczenie może być dokonane po przygotowaniu przez dłużnika propozycji układowych oraz spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych i przekazaniu ich nadzorcy układu.

Przypomnieć należy, iż na podstawie ogólnych zasad postępowania o zatwierdzenie układu dłużnik uzyskuje ochronę swojego majątku dopiero z momentem zatwierdzenia układu.

Na podstawie projektowanych przepisów, skutkiem obwieszczenia o otwarciu postepowania o zatwierdzenie układu:

1)      następuje udzielenie ochrony majątku dłużnika przed dochodzeniem roszczeń przez wierzycieli, tj. z dniem opublikowania obwieszczenia do dnia umorzenia lub zakończenia postępowania;

2)      postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętej z mocy prawa układem oraz, przy spełnieniu odpowiednich warunków, wierzytelności rzeczowych, wszczęte przed dniem otwarcia postępowania, ulegnie zawieszeniu z mocy prawa,

3)      wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia wynikającego z wierzytelności objętej z mocy prawa układem oraz, przy spełnieniu odpowiednich warunków, wierzytelności rzeczowych  będzie niedopuszczalne,

4)      spełnienie przez dłużnika świadczeń wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa są objęte układem, będzie niedopuszczalne,

5)      ograniczona będzie możliwość potrącania wzajemnych wierzytelności między dłużnikiem i wierzycielami (na zasadach znanych z przyspieszonego postępowania układowego),

6)      ochronie będą podlegały niektóre stosunki cywilnoprawne (umowy najmu, kredytu czy leasingu).

W przypadku, jeśli osoby obowiązane wykażą, że w terminie określonym przepisami prawa upadłościowego doszło do obwieszczenia o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu i w tym postępowaniu doszło do prawomocnego zatwierdzenia układu albo w jego następstwie do otwarcia postępowania sanacyjnego lub do złożenia uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości lub, że w terminie 7 dni od umorzenia postępowania (z powodu braku złożenia wniosku o zatwierdzenie układu) złożono wniosek o ogłoszenie upadłości albo wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, który doprowadził do otwarcia takiego postępowania, wyłączona będzie odpowiedzialność osób obowiązanych za:

a)    szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości,

b)    zobowiązania spółki, o których mowa w art. 299 § 1 KSH,

c)     zaległości podatkowe.

Dopuszczalna będzie również możliwość zwołania zgromadzenia wierzycieli oraz przeprowadzenia go z wykorzystaniem, elektronicznych środków komunikacji, co powinno ułatwić wyrażenie zgody wierzycieli na zawarcie układu.

Niniejsza regulacja stanowić ma zachętę dla przedsiębiorców zagrożonych niewypłacalnością do podejmowania prób restrukturyzacji zadłużenia w miejsce składania wniosków o ogłoszenie upadłości. Przewiduje ona wystąpienie niektórych skutków, które znane są z przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego, czy postępowania sanacyjnego na etapie przed złożeniem wniosku o zatwierdzenie układu. Niniejsza regulacja ułatwić ma w konsekwencji podejmowanie negocjacji z wierzycielami, z jednoczesną ochroną przed prowadzeniem egzekucji. Jednocześnie należy zauważyć, iż niniejsze postępowanie powinno być relatywne niedrogie.

W związku z tym, że uzyskanie przez dłużnika wyżej opisanej ochrony majątku nie będzie wymagało autoryzacji sądowej (skutki nastąpią na podstawie samego obwieszczenia dokonywanego przez dłużnika), regulacja przewiduje jednocześnie swoiste bezpieczniki, które mają zapewnić ochronę interesów wierzycieli, tj.:

1)      konieczność zawarcia przez dłużnika umowy z doradcą restrukturyzacyjnym,

2)      od dnia opublikowania obwieszczenia o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu ograniczony zostaje zarząd dłużnika; dłużnik będzie mógł wykonywać samodzielnie jedynie czynności zwykłego zarządu, podczas gdy dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagać będzie zgody nadzorcy układu,

3)      w przypadku dokonania przez dłużnika obwieszczenia o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu w złej wierze, wierzycielowi, a także osobie trzeciej przysługiwać będzie roszczenie o naprawienie szkody,

4)      na wniosek wierzyciela, dłużnika lub nadzorcy układu sąd uchyli skutki opublikowania obwieszczenia o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu, jeżeli prowadzić one będą do pokrzywdzenia wierzycieli.

Zaznaczyć należy, iż z uproszczonego postępowanie skorzystać będą mogli nie tylko przedsiębiorcy, których trudna sytuacja finansowa powstała z powodu COVID-19, ale także, Ci przedsiębiorcy którzy obecnie znajdują się w stanie zagrożenia niewypłacalnością z innych przyczyn.

Niniejsza regulacja ma charakter czasowy. Możliwość obwieszczenia o otwarciu układu będzie obowiązywała do 30 czerwca 2021 r., czyli przez szacowany okres oddziaływania negatywnych skutków ekonomicznych powstałych z powodu szerzenia się epidemii COVID-19. Faza postępowania przed złożeniem wniosku o zatwierdzenie układu również będzie ograniczona czasowo – postępowanie o zatwierdzenie układu będzie podlegało umorzeniu z mocy prawa, jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia opublikowania obwieszczenia nie wpłynie do sądu wniosek o zatwierdzenie układu.

4. Zmiany w kontroli inwestycji

Pandemia wirusa SARS–CoV-2 spowodowała, że niektóre strategicznie istotne spółki stanęły w obliczu niebezpieczeństwa wrogiego przejęcia przez podmioty zagraniczne. Tarcza 4.0 ma umożliwić prezesowi UOKiK blokowanie przejęć wybranych spółek przez podmioty spoza UE/EOG/OECD.

W tym celu Tarcza 4.0 nowelizuje ustawę z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycjach (Dz.U. z 2020 r. poz. 117).

Nowela pierwotnie miała polegać ma na wprowadzeniu możliwości zablokowania przez Prezesa UOKiK transakcji, której skutkiem byłoby uzyskanie przez inwestora spoza UE/EOG (tj. nie posiadającego obywatelstwa państwa członkowskiego UE/EOG lub siedziby na terytorium państwa członkowskiego UE/EOG lub posiadającego siedzibę na terenie UE/EOG, ale będącego spółką zależną lub oddziałem podmiotu, którego siedziba jest poza UE/EOG) istotnego wpływu na funkcjonowanie jednej ze spółek strategicznych z perspektywy bezpieczeństwa państwa. W wyniku poprawki zgłoszonej przez Senat RP spod kompetencji Prezesa UOKiK do zablokowania transakcji dodatkowo zostali wyłączenie inwestorzy z państw OECD.

Regulacja z założenia ma charakter czasowy – ma obowiązywać przez okres 24 miesięcy, przy czym przepisy zaczną obowiązywać po upływie 30 dni od dnia wejścia w życie Tarczy 4.0., tj. dnia 24 lipca 2020 r.

Szczególnej procedurze ochrony podlegają następujące podmioty:

1)      spółka publiczna z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od prowadzonej działalności;

2)      przedsiębiorca z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, który posiada mienie, które zostało ujawnione w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej,

3)      przedsiębiorca z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, który opracowuje lub modyfikuje oprogramowanie w odniesieniu do określonych w ustawie działalności,

4)      przedsiębiorca z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, który świadczy usługi gromadzenia lub przetwarzania danych w chmurze obliczeniowej,

5)      przedsiębiorca z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, prowadzący działalność gospodarczą, której przedmiotem jest: wytwarzanie energii elektrycznej, produkcja benzyn silnikowych lub oleju napędowego, transport rurociągowy ropy naftowej, benzyn silnikowych lub oleju napędowego, magazynowanie i przechowywanie benzyn silnikowych, oleju napędowego, gazu ziemnego, podziemne magazynowanie ropy naftowej lub gazu ziemnego, produkcja chemikaliów, nawozów oraz wyrobów chemicznych, wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, regazyfikacja lub skraplanie gazu ziemnego, przeładunek ropy naftowej i jej produktów w portach morskich, dystrybucja gazu ziemnego lub energii elektrycznej, przeładunek w portach o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, działalność telekomunikacyjna, przesyłanie paliw gazowych, produkcja renu, wydobywanie i przerób rud metali wykorzystywanych do wytwarzania materiałów wybuchowych, broni i amunicji oraz wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, produkcja urządzeń, instrumentów oraz wyrobów medycznych, produkcja leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych, obrót paliwami gazowymi i gazem z zagranicą, wytwarzanie lub przesyłanie lub dystrybucja ciepła, przeładunek w portach śródlądowych, przetwórstwo mięsa, mleka, zbóż oraz owoców i warzyw.

Ochroną będą objęte podmioty, jeżeli przychód ze sprzedaży towarów i usług przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w którymkolwiek z 2 lat obrotowych, poprzedzających zgłoszenie, równowartość 10 000 000 euro.

Obowiązek zawiadomienia Prezesa UOKiK

Obowiązek zawiadomienia Prezesa UOKiK powstanie w przypadku, w którym podmiot:

1)    zamierza nabyć lub osiągnąć znaczące uczestnictwo;

2)    zamierza nabyć dominację;

3)    nabył lub osiągnął znaczące uczestnictwo;

4)    nabył dominację.

Znaczące uczestnictwo oznacza sytuację umożliwiającą wywieranie wpływu na działalność podmiotu przez posiadanie udziałów lub akcji reprezentujących co najmniej 20 % ogólnej liczby głosów albo posiadanie udziału kapitałowego w spółce osobowej o wartości wynoszącej co najmniej 20 % wartości wszystkich wkładów wniesionych do tej spółki lub posiadanie udziału w zyskach innego podmiotu wynoszącego co najmniej 20 %.

Ponadto ustawa przewiduje szereg szczególnych przypadków nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa lub nabycia dominacji, w tym w sposób pośredni oraz następczy.

Co do zasady zawiadomienia dokonuje się:

1)    przed zawarciem jakiejkolwiek umowy rodzącej zobowiązanie do nabycia albo przed dokonaniem innej czynności prawnej albo czynności prawnych prowadzących do nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa albo nabycia dominacji; albo

2)    w przypadku wezwania do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji spółki publicznej w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. Nr 184, poz. 1539) – przed opublikowaniem wezwania.

Podkreślić należy, że istnieje również możliwość wszczęcia postępowania kontrolnego również z urzędu- jeżeli istnieją przesłanki wskazujące na nadużycie lub obejście prawa (tzw. klauzula obejścia prawa), które obejmować mogą w szczególności przypadki, w których podmiot nabywający lub osiągający znaczące uczestnictwo albo nabywający dominację:

1)    faktycznie nie prowadzi działalności gospodarczej w imieniu własnym w zakresie innym niż czynności związane z nabyciem lub osiągnięciem znaczącego uczestnictwa albo nabyciem dominacji, lub

2)    nie posiada trwałego przedsiębiorstwa, biura lub personelu na terytorium państwa członkowskiego.

Fazy postępowania kontrolnego

Złożenie zawiadomienia skutkuje wszczęciem wstępnego postępowania sprawdzającego, które trwa 30 dni.

W terminie 30 dni roboczych od dnia wszczęcia wstępnego postępowania sprawdzającego Prezes UOKiK wydaje:

1)      decyzję o odmowie wszczęcia postępowania kontrolnego i braku sprzeciwu wobec nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa albo nabycia dominacji, albo

2)      postanowienie o wszczęciu postępowania kontrolnego.

Drugą fazą postępowania kontrolnego jest właściwe postępowanie kontrolne trwające do 120 dni, które prowadzone jest w przypadku, gdy wstępne postępowanie sprawdzające nie da podstaw do wydania decyzji o braku sprzeciwu w sprawie inwestycji i kontrola będzie musiała być kontynuowana.

Sprzeciw Prezesa UOKiK

Organ kontroli, w drodze decyzji, sprzeciwia się wobec nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa albo nabycia dominacji nad podmiotem objętym ochroną, w tym także w przypadku nabycia pośredniego, jeżeli:

1)      podmiot składający zawiadomienie, nie uzupełnił w wyznaczonym terminie braków formalnych w zawiadomieniu lub załączanych do zawiadomienia dokumentów lub informacji albo wezwany podmiot nie złożył informacji lub dokumentów na wezwanie organu kontroli,

2)      podmiot składający zawiadomienie, nie przedstawił dodatkowych pisemnych wyjaśnień w terminie wyznaczonym przez organ kontroli, lub

3)      w związku z nabyciem lub osiągnięciem znaczącego uczestnictwa albo nabyciem dominacji istniejeprzynajmniej potencjalne zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego Rzeczypospolitej Polskiej lub zdrowia publicznego w Rzeczypospolitej Polskiej – przy uwzględnieniu art. 52 ust. 1 i art. 65 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz art. 4 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej, lub

4)      brak jest możliwości ustalenia, czy nabywca posiada obywatelstwo państwa członkowskiego – w przypadku osób fizycznych albo posiada lub posiadał od co najmniej 2 lat od dnia poprzedzającego zgłoszenie siedziby na terytorium państwa członkowskiego – w przypadku podmiotów innych niż osoby fizyczne lub

5)      nabycie lub osiągnięcie znaczącego uczestnictwa albo nabycie dominacji może mieć negatywny wpływ na projekty i programy leżące w interesie Unii Europejskiej.

Od wydanej przez Prezes UOKiK decyzji przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

Sankcje niewykonania nowych obowiązków

Nabycie lub osiągnięcie znaczącego uczestnictwa albo nabycie dominacji dokonane bez złożenia zawiadomienia, albo pomimo wydania decyzji o sprzeciwie będzie nieważne.

W przypadku niezłożenia zawiadomienia, albo wydania decyzji stwierdzającej niedopuszczalność wykonywania praw z udziałów albo akcji podmiotu objętego ochroną, z udziałów albo akcji podmiotu objętego ochroną, nabytych pośrednio, nie może być wykonywane prawo głosu, ani inne uprawnienia, z wyjątkiem prawa do zbycia tych udziałów albo akcji.

Ponadto przewidziana jest sankcja karna za naruszenie przepisów nowelizowanej ustawy o kontroli niektórych inwestycji, w tym grzywna do 50.000.000 zł oraz kara pozbawienia wolności.

5. Zawieranie umów o prowadzenie i zarządzanie PPK przez jednostki sektora finansów publicznych

Tarcza 4.0 wprowadza zmiany do ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych („Ustawa o PPK”) w zakresie dotyczącym zawierania umów o zarządzanie i prowadzenie pracowniczych planów kapitałowych przez jednostki wchodzące w skład sektora finansów publicznych.

Celem zmian jest usprawnienie wdrożenia programu PPK przez jednostki wchodzące w skład sektora finansów publicznych, w tym jednostki samorządu terytorialnego.

Główną zmianą jest doprecyzowanie, że do umów o zarzadzanie PPK oraz umów o prowadzenie PPK nie ma zastosowania reżim przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych, jeżeli wartość zamówienia będzie niższa niż progi unijne, o których mowa w powyższej ustawie.

Nowelizacja Ustawy o PPK przewiduje również wprowadzenie możliwości, aby organy zarządzające jednostkami samorządu terytorialnego mogły dokonać, w imieniu podmiotów zatrudniających, będących jednostkami organizacyjnymi danej jednostki samorządu terytorialnego, wyboru instytucji finansowej, z którą te podmioty zawrą umowy o zarzadzanie PPK. Wybór ten będzie dokonywany przez organ zarządzający w porozumieniu z przedstawicielami zakładowych organizacji związkowych działających w  jednostkach objętych wyborem. Jeżeli na miesiąc przed upływem terminu, w którym będzie miała być zawarta umowa o zarządzanie PPK nie zostanie zawarte porozumienie, o którym mowa w zdaniu poprzednim, do wyboru instytucji finansowej będzie uprawniony organ zarządzający danej JST.

Powyższe rozwiązania mają na celu uproszenie oraz optymalizację procedury wyboru instytucji finansowej w obrębie JST.

Zmiany do Ustawy o PPK weszły w życie od początku obowiązywania przepisów Tarczy 4.0 (tj. z dniem następującym po dniu ogłoszenia ustawy) za wyjątkiem postanowień wyłączających zawieranie umów o zarzadzanie PPK oraz umów o prowadzenie PPK z reżimu ustawy Prawo zamówień publicznych, których wejście w życie nastąpi z dniem 1 stycznia 2021 r.

6. Zawieszenie stosowania wymogów dotyczących obowiązkowej dematerializacji dla spółek w upadłości

Tarcza 4.0 dokonuje kolejnej modyfikacji w ramach ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, w zakresie obowiązków związanych z dematerializacją akcji.

Zmiana polega na zawieszeniu stosowania przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. w stosunku do spółek, które na dzień 30 września 2020 r. znajdują się w upadłości i które nie dokonały do tego dnia pierwszego wezwania do złożenia dokumentów akcji w spółce.

Zawieszenie obowiązywać będzie przez czas postępowania upadłościowego oraz do upływu 12 miesięcy od dnia prawomocnego ukończenia, zakończenia, uchylenia albo umorzenia postępowania.

Powyższa zmiana oznacza, że dla spółek w upadłości moc obowiązująca dokumentów akcji, odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących akcji imiennych w odniesieniu do wykonywania i przenoszenia praw z akcji na okaziciela, których dokumenty zostały złożone w spółce, a także stosowanie znowelizowanych przepisów dla spółek publicznych, których akcje nie były dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, wygasa dopiero w pierwszym dniu po upływie 12 miesięcy od dnia prawomocnego ukończenia, zakończenia, uchylenia albo umorzenia postępowania upadłościowego.

Ponadto, termin na dokonanie pierwszego wezwania do złożenia dokumentów akcji w spółce przypadać będzie na pierwszy dzień po upływie 6 miesięcy od dnia prawomocnego ukończenia, zakończenia, uchylenia albo umorzenia postępowania upadłościowego, a akcje w formie dokumentowej zachowają swoją moc dowodową przez okres 5 lat od upływu 12 miesięcy od dnia prawomocnego ukończenia, zakończenia, uchylenia albo umorzenia postępowania upadłościowego.

Ustawodawca uznał za niewłaściwe obciążanie spółek będących w upadłości koniecznością wykonywania dodatkowych czynności i ponoszenia kosztów związanych z dematerializacją akcji.

7. Zmiany w prawach pracowniczych

Urlop bez zgody pracownika

Tarcza 4.0 wprost określa, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracodawca może udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu, a pracownik jest obowiązany taki urlop wykorzystać.

Limity wartości odpraw

Tarcza 4.0 określa, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych, o którym mowa w art. 15g ust. 9 Specustawy COVID, lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń wysokość odprawy, odszkodowania lub innego świadczenia pieniężnego wypłacanego przez tego pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, jeżeli przepisy przewidują obowiązek wypłacenia świadczenia, nie może przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Powyższą zasadę stosuję się odpowiednio, w przypadku wypowiedzenia albo rozwiązania umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dot. zlecenia, umowy o dzieło albo w związku z ustaniem odpłatnego pełnienia funkcji, z wyłączeniem umowy agencyjnej.

Zasady wykonywania pracy zdalnej

Tarcza 4.0 doprecyzowuje kiedy, i na jakich zasadach pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie pracy zdalnej.

Nowe przepisy mają na celu przede wszystkim uwzględnienie przy polecaniu pracy zdalnej, warunków jakimi dysponuje pracownik mający wykonywać pracę w niniejszy sposób.

Przede wszystkim polecenie wykonywania pracy zdalnie możliwe jest jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy, oraz będzie na to pozwalał rodzaj pracy. Ponadto pracodawca nie będzie mógł obciążać pracownika koniecznością zapewnienia sobie materiałów i narzędzi do pracy, jak również jej obsługi logistycznej. Projektowane zmiany będą co prawda dopuszczały możliwość korzystania przez pracownika z narzędzi lub materiałów własnych, ale jedynie w takim zakresie, w jaki umożliwią one poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych.

Mając na uwadze również ograniczoną możliwość kontroli przez pracodawcę sposobu wykonywania pracy zdalnej, Tarcza 4.0 przewiduje upoważnienie pracodawcy do nakazania pracownikowi prowadzenia ewidencji wykonanych czynności zawierającej m.in. datę i czas wykonanych prac.

8. Nowe warunki obniżania wymiaru czasu pracy oraz objęcia przestojem ekonomicznym

Zawarte w treści Tarczy 4.0. regulacje mają na celu uzupełnienie dotychczas uchwalonych przepisów neutralizujących negatywne gospodarcze skutki epidemii koronawirusa, poprzez umożliwienie pracodawcy, u którego wystąpił istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń spowodowany spadkiem przychodów w wyniku wystąpienia COVID-19, skorzystanie ze znanych z poprzednich odsłon tarczy rozwiązań, tj.:

1)    obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika maksymalnie o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, przy czym wynagrodzenie to nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalane z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy pracownika przed jego obniżeniem, oraz

2)    objęcia pracownika przestojem ekonomicznym, z zastrzeżeniem, że pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca będzie wypłacać wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%, nie niższe jednak niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Kluczowa dla ustalenia powstania dla przedsiębiorcy uprawnienia do obcięcia etatów bądź wprowadzenia przestoju ekonomicznego jest zawarta w treści projektu ustawy definicja „istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń”, która oznacza zwiększenie ilorazu dwóch wartości:

1)    kosztów wynagrodzeń pracowników, z uwzględnieniem składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy, oraz

2)    przychodów ze sprzedaży towarów lub usług.

Powyższy iloraz obliczany jest przy uwzględnieniu danych z tego samego miesiąca kalendarzowego dowolnie wskazanego przez przedsiębiorcę, przypadającego od dnia 1 marca 2020 r. do dnia poprzedzającego skorzystanie z uprawnienia do obniżenia etatu lub wprowadzenia postoju.

Zaznaczyć należy, że zgodnie z Ustawą, aby wystąpił istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń, iloraz ten będzie musiał wzrosnąć nie mniej niż o 5% w porównaniu do takiego ilorazu z miesiąca bazowego. Przy tym za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, czyli w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Jednocześnie Ustawa przewiduje, że do kosztu wynagrodzeń pracowników nie będą zaliczane koszty wynagrodzeń pracowników, z którymi rozwiązano umowę o pracę oraz koszty wynagrodzeń pracowników, którym obniżono wynagrodzenie w trybie art. 15g ust. 8 specustawy – w wysokości odpowiadającej wysokości tego obniżenia. Zakres regulacji dotyczy wyłącznie tych pracodawców, dla których wskazany wyżej iloraz wynosi nie mniej niż 0,3. Oznacza to, że udział kosztów wynagrodzeń w przychodach musi we wskazanym miesiącu wynosić więcej niż 30%.

Ustawa przewiduje również, że obniżenie czasu pracy albo objęcie pracownika przestojem ekonomicznym będzie mogło mieć zastosowanie maksymalnie w okresie do 6 miesięcy od miesiąca, w którym wyliczony dla danego pracodawcy iloraz uległ zmniejszeniu do poziomu mniejszego niż 105 % ilorazu z miesiąca bazowego. Wskazujemy, że w związku z tym przepisem instrumenty te będą mogły mieć docelowo zastosowanie jeszcze przez pół roku od miesiąca, w którym iloraz wskazujący na obciążenie funduszu wynagrodzeń wróci do poziomu poniżej progu, który pozwolił na ich zastosowanie. Stan ten nie może jednak trwać dłużej niż przez 12 miesięcy od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Pracodawca ma również możliwość wcześniejszego przywrócenia czasu pracy obowiązującego przed obniżeniem lub zakończenia postoju ekonomicznego pracownika, który był nim objęty.

Warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy będą ustalane przez pracodawcę w porozumieniu z organizacjami związkowymi.

Obniżenie czasu pracy albo objęcie pracownika przestojem ekonomicznym nie wyklucza możliwości złożenia przez pracodawcę wniosku o wypłatę ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie wystąpienia COVID-19, o której mowa w art. 15g specustawy.

9. Wypowiedzenie umów o zakazie konkurencji

Tarcza 4.0 stanowi, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, strony umowy o zakazie konkurencji obowiązującym po ustaniu: a) stosunku pracy, b) umowy agencyjnej, c) umowy zlecenia, d) innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, e) umowy o dzieło -– na rzecz których ustanowiono zakaz działalności konkurencyjnej (de facto pracodawca, zleceniodawca), mogą ją wypowiedzieć z zachowaniem terminu 7 dni.

10. Dofinansowanie z FGŚP dla pracowników nieobjętych przestojem lub obniżonym wymiarem czasu pracy

Tarcza 4.0 umożliwia podmiotom, o których mowa w art. 15 g ust. 1 Specustawy COVID, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID­­‑19, zwrócenie się z wnioskiem o świadczenie na rzecz ochrony miejsc pracy, ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników nieobjętych przestojem, przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy.

Podmiotom tym przysługują z FGŚP środki na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników.

Wynagrodzenia pracowników, o których mowa w ust. 1, będą dofinansowywane ze środków FGŚP do wysokości połowy wynagrodzeń, o których mowa w ust. 1, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek, było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

11. Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych

Tarcza 4.0 wprowadza zmianę brzmienia art. 5 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Nowe brzmienie przepisu wyłącza podmioty będące dużymi przedsiębiorcami z kręgu podmiotów uprawnionych do żądania jako wierzyciel odsetek ustawowych po upływie 30 dni liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. .

Zmiana ta stanowić ma pomoc, przede wszystkim dla kontrahentów dużych przedsiębiorców w ograniczeniu negatywnych skutków podatkowych wynikających z wydłużenia terminu zapłaty. Z drugiej strony podmioty inne niż duże przedsiębiorstwa, w dalszym ciągu będą mogły korzystać z uprawnienia do żądania odsetek ustawowych po upływie 30 dni od dnia spełnienia swojego świadczenia.

Co ważne, nowe brzmienie zmienionego art. 5 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych stosowane ma być również do świadczeń pieniężnych wynikających z transakcji handlowych zawartych przed wejściem w życie nowelizacji, w których 30 dniowy termin, o którym mowa w przepisie, upłynie po dniu wejścia w życie zmiany.

12. Złagodzenie warunków skorzystania z ulgi na złe długi w PIT i CIT

Istotną zmianą wprowadzoną Tarczą 4.0. w zakresie warunków ulgi na złe długi w PIT i CIT jest skrócenie terminu uprawniającego do skorzystania z możliwości pomniejszenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki na podatek do 30 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub w umowie pod warunkiem, że wierzytelność ta nie została uregulowana lub zbyta do dnia terminu płatności zaliczki.

Zmniejszony przychód będzie można uwzględnić przy kalkulacji zaliczki na podatek dochodowy za miesiąc, w którym upłynęło niniejsze 30 dni od terminu płatności.

Możliwość uwzględniania niezapłaconej wierzytelności oraz skorzystania z rozwiązań Tarczy Antykryzysowej 4.0. będą mieli również podatnicy, którzy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek.

Z niniejszej ulgi będzie można korzystać w odniesieniu do okresów rozliczeniowych, w których podatnik poniósł negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19.

13. Raportowanie schematów podatkowych

Tarcza 4.0. wprowadza zmiany w zakresie raportowania schematów podatkowych.

Raportowanie schematów krajowych ma mocy postanowień przepisów Tarczy 4.0. uległo przedłużeniu do czasu trwania stanu epidemii. Podatnicy będą musieli wrócić do raportowana schematów po 30 dniach od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii.

Kancelaria prawna KRWLEGAL zapewnia profesjonalne i fachowe doradztwo w wielu dziedzinach prawa, oferując między innymi takie usługi jak finansowanie startupów.

Jeśli uważasz, że może mieć to wpływ na Twój biznes, zapraszamy do kontaktu: biuro@krwlegal.pl lub +48 22 29 50 940.