Wyrok TSUE w sprawie kredytów frankowych

Powodowie zawarli w 2008 r. umowę kredytu hipotecznego z Raiffeisen Bank. Wartość kredytu wyrażona została wprawdzie w PLN, ale podlegała indeksowaniu do franka szwajcarskiego wedle zasad ustalonych w stosowanym przez bank regulaminie, który został włączony do umowy. Na tej podstawie kredytobiorcy wystąpili do polskiego sądu z powództwem o stwierdzenie nieważności umowy kredytu, kwestionując zgodność z prawem tego rodzaju konstrukcji z uwagi na umożliwienie bankowi swobodnego i arbitralnego ustalania kursu wymiany walut, a w konsekwencji także jednostronnego określania salda kredytu w CHF oraz kwoty rat kredytu w PLN.

Po zapoznaniu się z opinią Rzecznika Generalnego, TSUE stwierdził, że w zawartych w Polsce umowach kredytu indeksowanego do waluty obcej, nieuczciwe warunki umowy dotyczące różnic kursowych nie mogą zostać zastąpione przepisami ogólnymi polskiego prawa cywilnego.

Tym samym sąd polski eliminując nieuczciwe postanowienia umów kredytowych, nie może zastąpić powstałych w ten sposób luk w umowach z bankami, przepisami prawa polskiego. Trudno bowiem uznać, że polskie przepisy prawa mogące potencjalnie wejść w miejsce usuniętych postanowień umownych były przedmiotem analizy krajowego ustawodawcy pod kątem zapewnienia równowagi między całością praw i obowiązków stron określonych na wypadek, gdyby strony albo nie odstąpiły od standardowej normy ustanowionej przez krajowego ustawodawcę dla danych umów, albo wyraźnie wybrały możliwość zastosowania normy wprowadzonej w tym celu przez krajowego ustawodawcę.

Trybunał zwrócił przy tym uwagę, że umowa kredytowa pozostaje wiążąca dla stron, tylko gdy wskutek pozbawienia umowy kredytowej nieuczciwych warunków jako efekt skorzystania przez konsumenta z ochrony przewidzianej w Dyrektywie Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, dalsze utrzymanie obowiązywania umowy jest zgodne z prawem krajowym.

Ponieważ w przypadku zawartych w Polsce umów kredytowych, po zwykłym usunięciu klauzul dotyczących różnic kursów walutowych, w sposób niedopuszczalny na gruncie prawa polskiego zmieniłby się charakter i główny przedmiot umowy kredytowej (w miejsce indeksacji do CHF wchodziłoby stosowanie stopy procentowej opartej na stopie obowiązującej względem CHF) ww. dyrektywa nie może stać na przeszkodzie unieważnieniu tych umów przez sąd polski.

Trybunał uściślił również, że ochrona przewidziana w Dyrektywie Rady 93/13/EWG nie ma charakteru absolutnego, a konsument ma prawo do odmowy bycia objętym ochroną przed szkodliwymi skutkami spowodowanymi unieważnieniem umowy jako całości, jeżeli nie zamierza z tej ochrony korzystać.

Treść komunikatu prasowego jest dostępna pod linkiem. Natomiast pełna treść wyroku opublikowana została na stronie internetowej CURIA.