Konsultacje społeczne projektu ustawy o zmianie Kodeksu spółek handlowych

Projekt stanowi owoc prac Komisji ds. Reformy Nadzoru Właścicielskiego przy Ministerstwie Aktywów Państwowych. Wraz z publikacją projektu rozpoczęły się konsultacje społeczne proponowanych przepisów.

Na podstawie analizy Projektu rozróżnić można 3 kategorie spraw, które mają zostać unormowane w ramach nowej regulacji.

Po pierwsze, celem Projektu jest wprowadzenie ograniczonej regulacji tzw. prawa holdingowego, która ma unormować relacje między spółkami dominującymi a spółkami zależnymi, przy uwzględnieniu interesów wierzycieli, mniejszościowych wspólników oraz członków organów spółek.

Po drugie, Projekt przewiduje wzmocnienie pozycji Rady Nadzorczej, co ma stanowić krok w kierunku zmiany faktycznej roli organu nadzoru, która obecnie ma charakter przede wszystkim kontrolny, podczas gdy oczekiwany przez projektodawcę cel zakłada, że rada nadzorcza powinna być równoprawnym partnerem zarządu, mającym dostęp zarówno do informacji na temat spółki, ale także dysponującym realnymi instrumentami nadzoru korporacyjnego.

Z kolei trzecia grupa przepisów, ma na celu poprawę efektywności funkcjonowania spółek oraz uporządkowanie regulacji kodeksowej, która od szeregu lat powoduje trudności.

Interes grupy spółek – nowa kategoria normatywna

Projekt przewiduje wyodrębnienie „kwalifikowanego” stosunku dominacji i zależności pomiędzy spółkami, który cechować ma kierowanie się wspólną strategią gospodarczą. Celem zmiany jest umożliwienie spółkom dominującym sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółkami zależnymi. Strony kwalifikowanego stosunku dominacji stanowić mają tzw. grupy spółek, które obok własnego interesu powinny kierować się także wspólnym interesem grupy spółek, o ile nie naruszy to uzasadnionego interesu wierzycieli i mniejszościowych wspólników albo akcjonariuszy spółki zależnej.

Uczestnictwo w grupie spółek ujawniane ma być w rejestrze prowadzonym dla każdej ze spółki. W efekcie uznania wspólnego interesu grup spółek, spółka dominująca ma być uprawniona do wydawania spółce zależnej należącej do grupy spółek wiążącego polecenia dotyczącego prowadzenia spraw spółki, jeżeli będzie to uzasadnione określonym interesem grupy spółek. Możliwość ewentualnej odmowy wykonania polecenia będzie uzależniona od wysokości zaangażowania spółki dominującej w kapitale zakładowym spółki zależnej oraz od wystąpienia innych okoliczności.

Projekt wyraża również zasadę zgodnie z którą sfera odpowiedzialności powinna pokrywać się ze sferą decyzji. Z tego względu członkowie organów spółki należącej do grupy spółek mają mieć możliwość powoływania się na działanie lub zaniechanie w określonym interesie grupy spółek oraz nie będą ponosić w takich przypadkach odpowiedzialności karnej ani cywilnej wobec spółki. Jednocześnie przepisy Projektu przewidują odpowiedzialność spółki dominującej za skutki wydania wiążącego polecenia wykonanego następnie przez spółkę zależną należącą do grupy spółek. Jest to odpowiedzialność wobec spółki zależnej, wierzycieli spółki zależne oraz wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej.

W celu zapewnienia spółce dominującej możliwość kierowania działaniami spółek zależnych spółki dominujące uzyskać mają ułatwiony dostęp do informacji dotyczących spółki zależnej należącej do grupy spółek. Jednocześnie rada nadzorcza spółki dominującej sprawować ma stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółki zależne, o ile umowy lub statuty spółki dominującej lub spółki zależnej nie będą stanowić inaczej.

Projekt przewiduje również nowe podstawy odkupu oraz wykupu akcji/udziałów w spółkach zależnych. W przypadku, gdy spółka dominująca posiadać będzie co najmniej 90 % kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek, wspólnicy mniejszościowi spółki zależnej będą mogli żądać odkupienia udziałów akcji przez spółkę dominująca, która z kolei będzie uprawniona w takich okolicznościach do żądania wykupienia udziałów/akcji wspólników mniejszościowych.

Co warte podkreślenia, przepisy ustawy o grupach spółek dotyczące spółki dominującej stosować się mają m.in. do funduszy inwestycyjnych (sprawdź więcej: obsługa funduszy inwestycyjnych).

Wzmocnienie pozycji Rady Nadzorczej

Postanowienia Projektu mające na celu wzmocnienie pozycji rady nadzorczej, w strukturze organów wewnętrznych spółek, obejmują m.in. propozycje:

a)     wprowadzenia obowiązku zarządu do udzielania radzie nadzorczej, z własnej inicjatywy, określonych informacji o spółce,

b)     uszczegółowienia prawa rady nadzorczej do żądania sporządzenia lub przekazania informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień,

c)      wprowadzenia prawa wyboru doradcy rady nadzorczej bez udziału zarządu,

d)     wprowadzenia wymogu uzyskania zgody rady nadzorczej na zawarcie transakcji o znaczącej wartości ze spółką dominującą, spółka zależną oraz spółka powiązania.

Uporządkowanie KSH oraz zwiększenie efektywności spólki

Wśród postanowień Projektu mających na celu zwiększenie efektywności funkcjonowania spółek w szczególności należy zwrócić uwagę na propozycje wprowadzenie zasady osądu biznesowego (business judgement rule) jako podstawy wyłączenia odpowiedzialności członków organów spółek za decyzje, które okażą się błędne, o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje.

Należy również zwrócić uwagę na postanowienia precyzujące czas trwania kadencji zarządu oraz rad nadzorczych spółek kapitałowych.

Do dnia 19 września 2020 r. trwa proces konsultacji publicznych projektu ustawy. Uwagi można zgłaszać w formie elektronicznej na adres: komisja@map.gov.pl.

Projekt ustawy dostępny jest na stronie RCL.