Zasady karania menedżerów - wyjaśnienia UOKiK

Za zawieranie porozumień ograniczających konkurencję menedżerom grozi kara finansowa do 2 mln zł.

Wyjaśnienia Urzędu mają służyć zwiększeniu przejrzystości sposobu, w jaki Prezes UOKiK określa wysokość kar pieniężnych dla menedżerów za naruszenia reguł konkurencji.

Podstawy prawne do wymierzania kar pieniężnych dla osób zarządzających

Prezes UOKiK może w obecnym stanie prawnym nałożyć przypadkach wskazanych w u.o.k.k. karę pieniężną nie tylko na samego przedsiębiorcę, ale również na osobę zarządzającą, kierującego przedsiębiorstwem, w szczególności osobę pełniącą funkcję kierowniczą lub wchodzącą w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy(„osoba zarządzająca”).

Zgodnie z art. 106b ust. 1 u.o.k.k., Prezes UOKiK może nałożyć na osobę zarządzającą karę pieniężną w wysokości do 2 mln zł, jeżeli osoba ta, w ramach sprawowania swojej funkcji w czasie trwania stwierdzonego naruszenia, umyślnie dopuściła przez swoje działanie lub zaniechanie do naruszenia przez przedsiębiorcę w szczególności zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Podkreślić jednak należy, że zastosowanie kar jest jednak fakultatywne, a nie obligatoryjne, co oznacza, że Prezes Urzędu może, ale nie musi nałożyć na osobę zarządzającą przedsiębiorstwem kary pieniężnej.

Ponadto, art. 111 ust. 1 pkt 2 u.o.k.k. określa, iż Prezes UOKiK ustalając wysokość kary pieniężnej, uwzględnia w szczególności okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenie przepisów ustawy, a także w przypadku kary pieniężnej nakładanej na menedżerów – stopień wpływu zachowania osoby zarządzającej na naruszenie, którego dokonał przedsiębiorca, przychody uzyskane przez osobę zarządzającą, z uwzględnieniem okresu trwania naruszenia, oraz okres i skutki rynkowe naruszenia dla konsumentów.

Artykuł 111 u.o.k.k. określa także okoliczności łagodzące oraz obciążające, które brane są pod uwagę przez Prezesa Urzędu przy ustalaniu wysokości kary finansowej.

Etapy wymierzania kar pieniężnych

Zgodnie z wyjaśnieniami, Prezes Urzędu będzie wymierzał kary pieniężne dla osób zarządzających w ten sposób, że w pierwszej kolejności zostanie określona kwota podstawowa, która w następnej kolejności zostanie dostosowana do okoliczności stanu faktycznego, tak by była w pełni adekwatna do dokonanego naruszenia.

Prezes UOKiK będzie brał pod uwagę w szczególności:

1)    charakter naruszenia, tj. jego wagę, skutki oraz inne okoliczności naruszenia nieodnoszące się jednak do stopnia wpływu zachowania osoby zarządzającej na naruszenie oraz jego okresu, a także niestanowiących okoliczności obciążających i łagodzących;

2)    stopień wpływu osoby zarządzającej na naruszenie;

3)    okoliczności obciążające i łagodzące;

4)    okres naruszenia;

5)    uprzednie naruszenia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów innych niż naruszenia podobne do naruszenia, za które będzie nakładana kara pieniężna;

6)    adekwatność kary wynikającej z rozważań poczynionych we wcześniejszych krokach do naruszenia postrzeganego jako całość, w tym uwzględnienie przychodów uzyskanych przez osobę zarządzającą u danego przedsiębiorcy (z uwzględnieniem okresu trwania naruszenia);

7)    maksymalny wymiar kary.

Sposób wymierzania kar finansowych dla osób zarządzających

A)     W pierwszej kolejności Prezes Urzędu będzie brał pod uwagę wagę naruszenia, jego skutki oraz inne okoliczności naruszenia nieodnoszące się jednak do stopnia wpływu zachowania osoby zarządzającej i jego okresu, a także niestanowiące okoliczności obciążających ani łagodzących.

Zgodnie z Wyjaśnieniami naruszenia będą dzielone na:

• Bardzo poważne – dotyczące relacji i ustaleń między konkurentami;
• Poważne – dotyczące relacji na różnych szczeblach obrotu (np. producent-hurtownik, hurtownik-detalista) i polegających na dokonywaniu ustaleń co do cen lub ograniczania możliwości sprzedaży pasywnej;
• Pozostałe – inne niż wskazane powyżej.

Biorąc pod uwagę powyższy podział, Prezes UOKiK określi kwotę podstawową w następujących przedziałach:

TYP NARUSZENIA	PRZEDZIAŁ DLA KWOTY BAZOWEJ
Bardzo poważne	75 000 – 300 000 zł
Poważne	50 000 – 100 000 zł
Pozostałe	10 000 – 75 000 zł

Zgodnie z Wyjaśnieniami, Prezes Urzędu będzie określał kwoty bazowe bliższe górnych granic wskazanych powyżej przedziałów w przypadku naruszeń o większym antykonkurencyjnym potencjale. Wybrana przez Prezesa UOKiK kwota będzie dostosowywana na kolejnych etapach rozważania stosownego wymiary kary pieniężnej.

B)     Po ustaleniu kwoty bazowej, w drugiej kolejności Prezes UOKiK zbada stopień wpływu osoby zarządzającej na naruszenie, który może przejawiać się w intensywności działań lub zaniechań podejmowanych na rzecz naruszenia przez osobę zarządzającą.

Stopień wpływu oceniany będzie zgodnie z poniższym podziałem:

• Wysoki – osoba zarządzająca miała decydujący wpływ na naruszenie;
• Średni – osoba zarządzająca nie miała decydującego wpływu na naruszenie, ale brak jej działania utrudniałyby realizację naruszenia w skali, w której do niego doszło
• Umiarkowany – osoba fizyczna może zostać uznana za osobę zarządzającą, ale jej rola w dokonaniu naruszenia ma istotnie mniejsze znaczenie w porównaniu do innych osób zarządzających, a jej działania mają charakter w znacznej mierze wykonawczy względem działań podjętych przez inne osoby zarządzające.

Wytyczne wskazują, że w odniesieniu do każdej z powyższych kategorii stopnia wpływu Prezes Urzędu będzie stosował odrębne mnożniki służące dostosowaniu wcześniejszej określonej kwoty podstawowej.

Niniejsze mnożniki będą wybierane w ramach następującego przedziału:

STOPIEŃ WPŁYWU	PRZEDZIAŁ MNOŻNIKÓW
Wysoki	0,75 – 1,25
Średni	0,35 – 0,75
Umiarkowany	0,15 – 0,35

Powyższe przedziały mnożników mają służyć lepszemu odzwierciedleniu przy wymiarze kary indywidualnych okoliczności związanych z zachowaniem osoby zarządzającej w kontekście dokonanego naruszenia, a także zróżnicowania kar finansowych w sprawach, w których za naruszenie odpowiedzialna jest więcej niż jedna osoba zarządzająca.

C)     Następnym krokiem jest ocena okoliczności obciążających i łagodzących.

Do okoliczności obciążających zalicza się:

• rola organizatora, inicjatora porozumienia ograniczającego konkurencję lub nakłanianie innych przedsiębiorców lub osób do uczestnictwa w porozumieniu;
• znaczne korzyści uzyskane przez osobę zarządzającą w związku z dokonanym naruszeniem;
• przymuszanie, wywieranie presji lub stosowanie środków odwetowych w stosunku do innych przedsiębiorców lub osób w celu wprowadzenia w życie lub kontynuowania naruszenia;
• dokonanie uprzednio podobnego naruszenia.

Do okoliczności łagodzących należą w szczególności:

• działanie pod przymusem;
• przyczynienie się do dobrowolnego usunięcia przez przedsiębiorcę skutków naruszenia;
• przyczynienie się do zaniechania przez przedsiębiorcę z własnej inicjatywy stosowania niedozwolonej praktyki przed wszczęciem postępowania lub niezwłocznie po jego wszczęciu;
• podjęcie z własnej inicjatywy działań w celu zaprzestania naruszenia lub usunięcia jego skutków;
• współpraca z Prezesem Urzędu w toku postępowania, w szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania.

Jak wskazują Wytyczne, po wzięciu pod uwagę stosownych okoliczności obciążających i łagodzących, Prezes UOKiK podwyższy lub obniży wysokość kwoty ustalonej na wcześniejszych etapach maksymalnie o 50%.

D)     Do kolejnych etapów wymierzania kar pieniężnych dla osób zarządzających należą:

1)      Wzięcie pod uwagę okresu naruszenia i powiększenie kwoty wynikającej z wcześniejszych etapów w ten sposób, że zostanie ona przemnożona przez liczbę okresów, przez które osoba zarządzająca pozostawała odpowiedzialna za naruszenie (liczbę lat, w odniesieniu do których ponosi ona odpowiedzialność za naruszenie);

2)      Określenie, czy osoba zarządzająca naruszyła uprzednio przepisy o ochronie konkurencji i konsumentów w sposób inny, niż przez dokonanie naruszenia podobnego do naruszenia, za które wymierzana jest kara.

Stwierdzenie istnienia takiego uprzedniego naruszenia Prezes Urzędu skutkować będzie powiększeniem kwoty wynikającej z wcześniejszych rozważań co do odpowiedniego wymiaru kary o 5% za każde uprzednie naruszenie.

3)      Adekwatność kary, w tym również uwzględnienie przychodów uzyskanych przez menedżera u danego przedsiębiorcy.

Zgodnie z Wyjaśnieniami, Prezes UOKiK oceni, czy kwota wyznaczona na podstawie wcześniejszych kroków jest adekwatna w warunkach konkretnej sprawy, w szczególności, czy ma ona charakter odstraszający.

E)     Ostatnim etapem jest weryfikacja, czy kwota będące wynikiem wszystkich wcześniejszych kroków (kwota końcowa) jest mniejsza lub równa maksymalnemu wymiarowi kary (tj. 2 mln zł) określonemu w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów.

Jeżeli kwota ta jest mniejsza lub równa maksymalnemu wymiarowi kary – Prezes UOKiK wymierzy w decyzji karę równą tej kwocie.

Jeżeli kwota jest większa od maksymalnego wymiary kary – Prezes UOKiK wymierzy karę równą maksymalnemu wymiarowi kary.

Pełna treść wyjaśnień jest dostępna pod linkiem.

Jeśli uważasz, że może mieć to wpływ na Twój biznes, zapraszamy do kontaktu: biuro@krwlegal.pl lub +48 22 29 50 940.