Tarcza Antykryzysowa 3.0 - nowa rzeczywistość w polskich sądach

Zmiany dotyczą m.in. rozszerzenia możliwości przeprowadzania rozpraw na odległość, procedowania na posiedzeniach niejawnych czy doręczeń pism sądowych za pośrednictwem platformy ePUAP.

Rozpoczęcie biegu terminów sądowych i procesowych

Tarcza Antykryzysowa 3.0 przewiduje uchylenie przepisów dotyczących zawieszenia i wstrzymania  rozpoczęcia biegu terminów procesowych oraz sądowych, które wprowadzono na mocy tzw. Tarczy Antykryzysowej. Terminy, których bieg nie rozpoczął się na mocy dotychczasowych przepisów tarczy antykryzysowej, mają rozpocząć bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie Tarczy Antykryzysowej 3.0, natomiast terminy zawieszone, mają biec dalej po upływie 7 dni  od dnia wejścia w życie Tarczy Antykryzysowej 3.0.

Uchylony zostaje też ustęp zgodnie z którym, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń jawnych, z wyjątkiem tych z katalogu spraw pilnych.

E-rozprawy i posiedzenia niejawne

Kolejną zmianą jest rozszerzenie w porównaniu do obecnie obowiązujących przepisów możliwości przeprowadzenia rozprawy za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów jest to możliwe jedynie wtedy, gdy strony postępowania znajdują się w budynkach sądów.

Zgodnie z projektowanymi przepisami rozprawę lub posiedzenia jawne rozpoznawane według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 będzie można przeprowadzić przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku, a osoby w nich uczestniczące nie będą musiały przebywać w budynku sądu. Taki sposób procedowania nie będzie stosowany, gdy przeprowadzenie rozprawy lub posiedzenia jawnego bez użycia powyższych urządzeń nie wywoła nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób w nim uczestniczących.

Przewodniczący będzie mógł zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, natomiast przeprowadzenie wymaganych przez ustawę rozprawy lub posiedzenia jawnego mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w nich uczestniczących i nie będzie można przeprowadzić ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Warunkiem procedowania na posiedzeniu niejawnym jest brak sprzeciwu stron co do przeprowadzenia posiedzenia niejawnego. Strony w terminie 7 dni od dnia zawiadomienia o skierowaniu sprawy na posiedzenie niejawne będą mogły złożyć wniosek o przeprowadzenie rozprawy. Osoby działające bez profesjonalnego pełnomocnika będą pouczone o tym uprawnieniu.

Na posiedzeniu niejawnym będzie możliwe również zamknięcie rozprawy oraz wydanie wyroku, ale tylko w przypadku, gdy w sprawie rozpoznawanej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości. Stanowiska stron będą mogły przed zamknięciem rozprawy zostać odebrane na piśmie.

Dopuszczona ma również zostać możliwość rozpoznania na posiedzeniu niejawnym apelacji w postępowaniu cywilnym wniesionych przed dniem 7 listopada 2019 r., jeśli sąd nie uzna przeprowadzenia rozprawy za konieczne, jak  również gdy strona wnosiła o jej przeprowadzenie lub o przeprowadzenie niepodlegającego pominięciu dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania stron

Na zarządzenie prezesa sądu, członkowie składu, z wyjątkiem przewodniczącego i referenta sprawy, będą mogli brać udział w posiedzeniu za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Na posiedzeniu, na którym dochodzi do zamknięcia rozprawy, obecny będzie musiał być sąd w pełnym składzie.

Sądy administracyjne także będą mogły procedować w ramach rozpraw przeprowadzanych na odległość, jak również większą liczbę spraw załatwiać na posiedzeniach niejawnych. Taki sposób procedowania będzie jednak możliwy nie tylko w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 (jak w postępowaniach prowadzonych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego), ale również w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich.

Tarcza Antykryzysowa 3.0 przewiduje zmianę w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 365 i 288) , zgodnie z którą Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, sposób zaprojektowania, wdrożenia, eksploatacji, integracji i rozwoju systemu teleinformatycznego obsługującego postępowania sądowe, mając na uwadze możliwości techniczne i organizacyjne sądów oraz potrzebę sprawnego działania systemu przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.

Projektowane zmiany należy uznać za dobry krok w stronę usprawnienia pracy sądów w okresie epidemii i bezpośrednio po nim. Udział w rozprawie za pomocą środków porozumiewania się na odległość dokonywany poza budynkiem sądu przyspieszyłby procesy, a może nawet uchronił sądownictwo przed paraliżem spowodowanym nawałem spraw nowych i zaległych. W czasach zagrożenia procedowanie na odległość wydaje się najbezpieczniejszym rozwiązaniem dla uczestników postępowań sądowych. Przeprowadzanie rozpraw na odległość umożliwiłoby też udział w nich osobom, które nie mają możliwości przybyć do sądu, czy to ze względu na koszty, czy chorobę.

Elektroniczne doręczenia

Tarcza Antykryzysowa 3.0. przewiduje, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych z powodu COVID-19 pismo będzie mogło być wniesione do sądu powszechnego przy użyciu platformy ePUAP. Datą wniesienia pisma będzie data określona w urzędowym poświadczeniu odbioru.

Do pism i załączników wnoszonych drogą elektroniczną nie będą dołączane odpisy dla pozostałych uczestników postępowania sądowego. Jeżeli pozostali uczestnicy postępowania nie będą stosować środków komunikacji elektronicznej, sąd sporządzi kopie dokumentów elektronicznych w postaci wydruków, a załączniki, które nie będą mogły być wydrukowane lub których wydrukowanie sąd uzna za niecelowe, zostaną utrwalone na informatycznym nośniku danych. Za odpisy pobierana będzie opłata kancelaryjna w kwocie 10 zł za nośnik lub 10 za każde rozpoczęte 10 stron wydruku.

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych z powodu COVID-19 sąd będzie mógł dokonywać doręczeń:

1)               za pośrednictwem platformy ePUAP – uczestnikowi postępowania sądowego, który wniósł pismo za pośrednictwem tej platformy i wyraził zgodę na doręczanie pism w ten sposób;

2)               za pośrednictwem portalu informacyjnego sądów powszechnych – uczestnikowi postępowania sądowego, który wyraził zgodę na doręczanie pism w ten sposób;

3)               na adres poczty elektronicznej – uczestnikowi postępowania sądowego, który wystąpił do sądu o doręczanie pism w ten sposób i wskazał w tym celu sądowi adres poczty elektronicznej.

Adresat potwierdzi odebranie pisma, wnosząc potwierdzenie za pośrednictwem platformy ePUAP lub z adresu poczty elektronicznej wskazanego uprzednio sądowi w terminie 14 dni od dnia nadania pisma lub zamieszczenia go w portalu informacyjnym sądów powszechnych.

Za dzień doręczenia pisma uznany będzie dzień wskazany w otrzymanym przez sąd potwierdzeniu. W przypadku braku potwierdzenia doręczenie pisma uznane będzie za dokonane z upływem 14 dni od jego nadania lub zamieszczenia w portalu informacyjnym sądów powszechnych.

Sąd, doręczając odpisy pism i załączników w formie innej niż forma dokumentu elektronicznego, zobowiązany będzie do poinformowania adresata o warunkach wnoszenia pism oraz ich doręczania przez sąd za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Jednocześnie pozostawiono możliwość doręczeń przy użyciu telefaksu, poczty elektronicznej lub systemu teleinformatycznego na zasadach obowiązujących w innych przepisach.

Planowane zmiany w zakresie doręczeń budzą pewne kontrowersje. Z jednej strony ograniczona zostanie potrzeba wchodzenia do urzędów pocztowych przez uczestników postępowania sądowego, rozpoznawanie spraw w sądach będzie mogło zostać przyspieszone, ale z drugiej – uczestnicy postępowania zostaną narażeni na wysokie koszty związane z drukowaniem przez sąd odpisów i załączników dla pozostałych stron postępowania.

 

Jeśli uważasz, że może mieć to wpływ na Twój biznes, zapraszamy do kontaktu: biuro@krwlegal.pl lub +48 22 29 50 940.