Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych przyjęta przez Senat

Podstawowe założenia

Środki gromadzone w ramach pracowniczych planów kapitałowych („PPK”) będą mogły zostać wypłacone po osiągnięciu przez uczestnika 60 roku życia. Przewidziano zatem ten sam próg wieku dla kobiet, jak i mężczyzn, co stanowi rezultat obowiązywania w prawie Unii Europejskiej zasady równego traktowania w odniesieniu do dobrowolnych systemów zabezpieczenia społecznego pracowników. Oszczędności gromadzone w PPK będą stanowić prywatną własność oszczędzających. Środki te podlegać będą również dziedziczeniu.

Podmioty uprawnione do zarządzania aktywami w ramach PPK

Zgodnie z Ustawą podmiotami uprawnionymi do oferowania PPK są umieszczone w ewidencji PPK, prowadzonej przez Polski Fundusz Rozwoju (łącznie „instytucje finansowe” lub „fundusze zdefiniowanej daty”):

- specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte zarządzane przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych („fundusze inwestycyjne”),

- dobrowolne fundusze emerytalne zarządzane przez powszechne towarzystwa emerytalne lub pracownicze  fundusze emerytalne zarządzane przez pracownicze towarzystwa emerytalne („fundusze emerytalne”),

- ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe tworzone przez zakłady ubezpieczeń.

Fundusze zdefiniowanej daty, w których gromadzone będą środki w ramach PPK, są zobligowane do ewidencjonowania wszelkich operacji na rachunkach uczestników PPK, w tym dokonywania wpłat, dopłat rocznych, wypłat transferowych, wypłat, jak również lokowania aktywów gromadzonych w PPK zgodnie z interesem uczestników, dążąc do osiągnięcia bezpieczeństwa i efektywności dokonywanych lokat oraz przestrzegając ograniczania ryzyka inwestycyjnego. W Ustawie określono jednolite zasady działalności lokacyjnej dla wszystkich funduszy zdefiniowanej daty, niezależnie od rodzaju instytucji finansowej zarządzającej środkami gromadzonymi w PPK.

Wedle treści Ustawy podmioty zarządzające aktywami wnosić będą na rzecz Polskiego Funduszu Rozwoju S.A. (PFR) miesięczną opłatę m.in. za prowadzenie ewidencji PPK. Opłata ta nie będzie wyższa niż 0,01% aktywów funduszu zdefiniowanej daty w skali roku.

Wybór instytucji finansowej, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK, będzie dokonywany w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, na podstawie oceny proponowanych przez tą instytucję warunków zarządzania aktywami i doświadczenia w zarządzaniu. W przypadku braku takiego porozumienia, podmiot zatrudniający zobligowany będzie do wyboru tej spośród instytucji finansowych, która oferuje najbardziej korzystne warunki zarządzania środkami gromadzonymi w PPK.

Warunki dopuszczenia do ewidencji PPK

Zarządzanie aktywami gromadzonymi w ramach PPK warunkuje umieszczenie w ewidencji PPK. Niezbędne w tym celu jest łączne spełnienie następujących warunków:

1) posiadanie co najmniej 3-letniego doświadczenia w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi, funduszami inwestycyjnymi otwartymi, funduszami emerytalnymi lub otwartymi funduszami emerytalnymi, zaś w odniesieniu do zakładów ubezpieczeń, co najmniej 3-letniego doświadczenia w prowadzeniu działalności określonej w grupie 3 w dziale I załącznika do Ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej w zakresie oferowania ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;

2) posiadanie kapitału własnego w wysokości co najmniej 25 000 000 zł, w tym co najmniej 10 000 000 zł w bezpiecznych środkach płynnych rozumianych jako lokaty funduszu rynku pieniężnego tj. instrumentach rynku pieniężnego oraz depozytach o terminie zapadalności nie dłuższym niż rok w badaniach krajowych, instytucjach kredytowych o wysokim stopni bezpieczeństwa;

3) spełnienie wymogów w zakresie zarządzania odpowiednią liczbą funduszy inwestycyjnych lub funduszy emerytalnych albo jednym funduszem inwestycyjnym z wydzielonymi subfunduszami w odpowiedniej liczbie, stosującymi odmienne zasady polityki inwestycyjnej uwzględniające różny wiek uczestników.

Oświadczenie odnośnie spełnienia wymogów dotyczących dopuszczenia do udziału w ewidencji składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej.

Powszechność

Z powszechnym charakterem PPK wiąże się nałożenie na podmioty zatrudniające (pracodawców) spełniające kryteria określone w Ustawie obowiązku zawarcia z instytucją finansową umowy o zarządzanie PPK. Pracodawca zobligowany będzie również do zawierania w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych w danym podmiocie (w odniesieniu do osób spełniających ustawowe kryteria) umowy o prowadzenie PPK. Umowa o zarządzanie PPK zawierana będzie w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku (w rozumieniu tego aktu). Umowa o prowadzenie PPK zawierana będzie z instytucją finansową, z którą podmiot zatrudniający zawarł umowę o zarządzanie PPK. Umowa o zarządzanie PPK podlegać będzie wpisowi do ewidencji PPK prowadzonej przez Polski Fundusz Rozwoju S.A. a podmiotem zobligowanym do dokonania takiego zgłoszenia będzie instytucja finansowa.

Harmonogram wdrażania PPK przez podmioty zatrudniające

Wedle przepisów przejściowych do Ustawy, PPK wdrażane będą w kilku etapach, w zależności od wielkości zatrudnienia (odrębny termin przewidziano dla jednostek sektora finansów publicznych).

Obowiązek wdrożenia PPK będzie aktualizował się w następujących terminach:

1) podmioty zatrudniające powyżej 250 osób - 1 lipca 2019 r.;

2) podmioty zatrudniające od 50 do 249 osób - 1 stycznia 2020 r.;

3) podmioty zatrudniające od 20 do 49 osób - 1 lipca 2020 r.;

4) pozostałe podmioty, w tym jednostki sektora finansów publicznych - 1 stycznia 2021 r.

Dobrowolność oszczędzania

Jednym z fundamentalnych założeń Ustawy jest dobrowolność oszczędzania – dla osób zatrudnionych. Każdy zatrudniony zostanie zapisany do programu automatycznie, niemniej jednak będzie mógł również zrezygnować z uczestnictwa w PPK, na podstawie pisemnej deklaracji złożonej podmiotowi zatrudniającemu. W ramach rozwiązań dotyczących uczestnictwa w PPK zaprojektowano jednakże mechanizm umożliwiający automatyczny powrót do oszczędzania w PPK. Mianowicie, co cztery lata podmiot zatrudniający będzie informował uczestnika PPK, który złożył deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, o ponownym dokonywaniu wpłat. Wznowienie wnoszenia wpłat do PPK nastąpi jedynie wówczas gdy uczestnik nie złoży ponownie deklaracji o rezygnacji z oszczędzania. Jednocześnie uczestnik, który zrezygnował z udziału w PPK, będzie mógł w każdym czasie wznowić wnoszenie wpłat.

Wpłaty do PPK

Wpłaty do PPK finansowane będą przez podmiot zatrudniający i uczestnika programu. Wpłata podstawowa finansowana przez osobę zatrudnioną wyniesie co do zasady 2,00% wynagrodzenia (z możliwością obniżenia do 0,5% w szczególnym przypadku), stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, natomiast wpłata podstawowa finansowana przez podmiot zatrudniony stanowić będzie 1,50% tego wynagrodzenia.

Podmiot zatrudniający będzie mógł zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK dokonywanie wpłaty dodatkowej w maksymalnej wysokości do 2,50% wynagrodzenia. Uczestnik PPK będzie mógł również zadeklarować wpłatę dodatkową w wysokości do 2,00%. Daje to łącznie do 4,00% wynagrodzenia w ramach wpłat dodatkowych. Dopuszczalna będzie zmiana wysokości wpłaty dodatkowej lub rezygnacja z jej wnoszenia, tak po stronie podmiotu zatrudniającego, jak i osoby zatrudnionej.

Wsparcie ze strony państwa

W Ustawie przewidziano wsparcie finansowe ze strony państwa dla oszczędności emerytalnych gromadzonych przez uczestników PPK. Zachętą do rozpoczęcia i kontynuowania oszczędzania ma być jednorazowa „wpłata powitalna" w wysokości 250,00 zł, finansowana z Funduszu Pracy. Zachętę do systematycznego oszczędzania w PPK stanowić mają natomiast coroczne dopłaty do rachunku uczestnika w PPK w wysokości 240,00 zł. Świadczenie to wypłacane będzie po spełnieniu warunków określonych w Ustawie i finansowane również z Funduszu Pracy.

Wcześniejsza wypłata środków

W Ustawie przewidziano możliwość dokonania wcześniejszej wypłaty do 100% oszczędności przed ukończeniem 60 lat. Oszczędności emerytalne mogłyby zostać jednorazowo wykorzystane na sfinansowanie wkładu własnego przy zakupie mieszkania lub domu. Pozyskane w ten sposób środki trzeba będzie jednak zwrócić w terminie 15 lat. W przeciwnym wypadku dochód uzyskany w związku z taką wypłatą środków z PPK będzie podlegał opodatkowaniu w wysokości 19,00%.

W przypadku poważnego zachorowania lub trwałej niezdolności do pracy (w rozumieniu Ustawy) uczestnika PPK, jego dziecka lub małżonka, uczestnik PPK będzie mógł wnioskować o wypłatę do 25,00% środków zgromadzonych na rachunku w PPK. Wypłata tego rodzaju będzie bezzwrotna i nie będzie podlegała podatkowi od zysków kapitałowych.

Wypłata po osiągnięciu 60 roku życia

Po ukończeniu 60 lat uczestnik PPK będzie mógł sam zdecydować, jak zamierza skorzystać ze zgromadzonych środków. Pieniądze zgromadzone w PPK po osiągnięciu 60 roku życia mogą zostać mu wypłacone. Wypłata w wysokości 25% zgromadzonych środków zostanie wypłacona uczestnikowi jednorazowo, pozostałe 75% będzie wypłacane w formie 120 comiesięcznych rat (wypłata w tej formie będzie zwolniona od podatku od zysków kapitałowych, ma to zachęcić pracowników do wypłaty zgromadzonych środków przez dłuższy okres przebywania na emeryturze). Należy zaznaczyć, że w przypadku, kiedy uczestnik zdecyduje się na jednorazową wypłatę zgromadzonych środków i skrócenie okresu wypłat poniżej 10 lat będzie to skutkować koniecznością zapłaty należnego podatku od zysków kapitałowych. Uczestnik po ukończeniu 60 roku życia może również podjąć decyzję o dalszym odkładaniu środków na PPK. Uczestnik ma również możliwość dokonania wypłaty transferowej:

- na polisę w zakładzie ubezpieczeń z prawem do świadczenia okresowego lub dożywotniego,

- na rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej z założeniem, że wypłata tych środków może odbyć się tylko na tych samych zasadach co domyślna wypłata z PPK.

Uczestnik może ponadto wypłacić środki w formie świadczenia małżeńskiego (wypłaty z jednego wspólnego rachunku małżeńskiego).

Koszty i opłaty związane z uczestnictwem w PPK

Zgodnie z Ustawą towarzystwo funduszy inwestycyjnych, powszechne towarzystwo emerytalne, pracownicze towarzystwo emerytalne albo zakład ubezpieczeń może pobierać wynagrodzenie za zarządzanie funduszem zdefiniowanej daty, w wysokości nie większej w skali roku niż 0,50% wartości aktywów netto takiego funduszu (wynagrodzenie stałe). Ponadto, dozwolone będzie pobieranie wynagrodzenia za osiągnięty wynik inwestycyjny w maksymalnej wysokości wynoszącej w skali roku 0,1% wartości aktywów netto funduszu – po warunkiem osiągnięcia dodatniej stopy zwrotu, przewyższającej stopę referencyjną ustaloną dla danego funduszu.

W sytuacji, gdy aktywa netto funduszy i subfunduszy zarządzanych przez tę samą instytucję finansową oraz zarządzanych przez instytucje finansowe wchodzące w skład tej samej grupy kapitałowej według stanu na koniec kwartału poprzedzającego termin obliczenia tej opłaty, przewyższą 15% środków zgromadzonych we wszystkich funduszach zdefiniowanej daty, wspomniane wynagrodzenie stałe będzie mogło być pobierane od tej części aktywów, która nie przekracza ww. progu udziału rynkowego.

W Ustawie przewidziano równie katalog kosztów, które będą mogły być pokrywane z aktywów funduszy zdefiniowanej daty. Poza wynagrodzeniem stałym, wynagrodzeniem za osiągnięty wynik, czy kosztami udzielenia ochrony ubezpieczeniowej, z aktywów tych funduszy będą mogły być pobierane następujące koszty:

1) prowizje i opłaty na rzecz firm inwestycyjnych lub banków, z których fundusz zdefiniowanej daty korzysta, zawierając transakcje w ramach lokowania aktywów funduszu zdefiniowanej daty;

2) prowizje i opłaty związane z umowami i transakcjami funduszu zdefiniowanej daty, zawieranymi w ramach lokowania aktywów funduszu zdefiniowanej daty;

3) prowizje i opłaty związane z przechowywaniem aktywów funduszu zdefiniowanej daty;

4) prowizje i opłaty na rzecz instytucji depozytowych i rozliczeniowych, z których usług fundusz zdefiniowanej daty korzysta w ramach lokowania aktywów funduszu zdefiniowanej daty;

5) wynagrodzenie depozytariusza funduszu zdefiniowanej daty;

6) związane z prowadzeniem rejestru uczestników funduszu inwestycyjnego będącego funduszem zdefiniowanej daty, subrejestru uczestników subfunduszu będącego funduszem zdefiniowanej daty wydzielonego w funduszu inwestycyjnym z wydzielonymi subfunduszami, lub rejestru członków funduszu emerytalnego będącego funduszem zdefiniowanej daty;

7) podatki i opłaty, wymagane w związku z działalnością funduszu zdefiniowanej daty, w tym opłaty za zezwolenia, jeżeli obowiązek ich poniesienia wynika z przepisów prawa;

8) ogłoszeń wymaganych w związku z działalnością funduszu zdefiniowanej daty postanowieniami statutu funduszu inwestycyjnego, statutu funduszu emerytalnego, regulaminu ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego lub przepisami prawa;

9) druku i publikacji materiałów informacyjnych funduszu zdefiniowanej daty wymaganych przepisami prawa;

10) likwidacji funduszu zdefiniowanej daty;

11) wynagrodzenie likwidatora funduszu zdefiniowanej daty.

Dla kategorii kosztów wskazanych w pkt 5, 6 i 11 powyżej określone zostały kwotowe limity maksymalne. Natomiast w przypadku pozycji określonych w pkt 1-6 oraz 8-10, wartości tych kosztów pokrywane z aktywów funduszu nie mogą odbiegać od przyjętych w obrocie zwykłych kosztów wykonywania tego rodzaju usług.

 

Pełna treść ustawy.