Projekt Ustawy o fundacjach rodzinnych

W dniu 22 marca 2021 r. na stronie RCL opublikowano projekt ustawy o fundacjach rodzinnych. Wprowadzenie do polskiego systemu prawnego instytucji fundacji rodzinnej ma na celu zwiększenie szans na skuteczną sukcesję w firmach rodzinnych, budowę silnych rodzimych marek oraz akumulację polskiego kapitału, jak również stworzenie możliwości dla nowych inwestycji. Celem fundacji rodzinnej ma być, z jednej strony zachowanie przedsiębiorstwa oraz majątku w strukturach rodzinnych, z drugiej zaś strony, ochrona firmy rodzinnej przed wstrząsem związanym ze zmianą jej właściciela.

Zgodnie z projektowaną ustawą zadaniem fundacji rodzinnych będzie gromadzenie, zarządzanie i ochrona majątku fundatora, co istotne zgodnie z jego wolą wyrażoną w statucie. Fundacje rodzinne będą miały również za zadanie zapewnić środki dla wskazanych beneficjentów, w szczególności osób bliskich fundatorowi i wskazanym organizacjom pożytku publicznego. Mienie, które wniesie fundator będzie przeznaczone do realizacji celów statutowych fundacji.

Projekt ustawy zakłada, że utworzenie fundacji rodzinnej będzie możliwe poprzez sporządzenie oświadczenia fundatora o utworzeniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim lub powołania na mocy zapisów testamentowych. Obydwie formy wymagają sporządzania aktu notarialnego. Aby mogła powstać fundacja rodzinna niezbędne jest także złożenie oświadczenia przez fundatora i ustalenie statutu, jak również ustanowienie organów fundacji, wymaganych przez ustawę albo statut oraz wniesienie mienia przez fundatora, jak również wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych. Wniesione mienie musi wynosić co najmniej 100 000,00 złotych.

Fundatorem, zgodnie z projektem ustawy będzie mogła zostać osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, a także organizacja pożytku publicznego. Co istotne, fundacja rodzinna może zostać utworzona przez więcej niż jednego fundatora, oczywiście z wyjątkiem sytuacji, w której jest tworzona w testamencie.

Zgodnie z projektem, dochody fundacji rodzinnej będą mogły zostać przeznaczone na cele statutowe lub na potrzeby beneficjentów, które są zgodne z zapisami statutowymi. Formalnie to fundacja rodzinna stanie się właścicielem całego majątku fundatora, zaś jego bliscy, jak również wybrane organizacje pożytku publicznego będą pełniły funkcję beneficjenta fundacji rodzinnej.

Projekt zakłada, że za sprawy fundacji oraz za reprezentację jej na zewnątrz będzie odpowiedzialny zarząd. W przypadku, gdy liczba beneficjentów będzie przekraczała dwadzieścia pięć osób - obligatoryjne jest również powołanie rady protektorów, która będzie pełniła funkcję nadzorcze w stosunku do zarządu, zarówno w zakresie przestrzegania prawa, jak również postanowień statutowych. Statut fundacji rodzinnej może także rozszerzyć uprawnienia rady protektorów. W ramach struktur fundacji rodzinnych będzie także wyodrębnione zgromadzenie beneficjentów, składające się z beneficjentów, którym prawo uczestnictwa przyznano w statucie fundacji.

Fundacja rodzinna będzie mogła zostać wyposażona w majątek, w rozumieniu Kodeksu cywilnego, np. w pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchomości, udziały czy akcje.

Co istotne projekt zakłada, że fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe już przed jej utworzeniem. Odpowiedzialność fundacji rodzinnej ogranicza się do wartości mienia wniesionego przez fundatora według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialność ta nie podlega wyłączeniu ani ograniczeniu – bez zgody wierzyciela.

Inną ważną kwestią, związaną z wprowadzeniem instytucji fundacji rodzinnej jest kwestia podatkowania takiej fundacji, która co do zasady ma uwzględniać związki rodzinne z fundatorem. Opodatkowanie wypłaconych przez fundację środków będzie korzystało z pewnych udogodnień.

Ustawa przewiduje, że osoby najbliższe fundatorowi, z tzw. grupy zerowej, jak również on sam będą zwolnieni od podatku od nabycia świadczeń oraz mienia likwidacji fundacji, w przypadku gdy przedmiot świadczenia będzie stanowić mienie wniesione przez fundatora. Osoby spoza kręgu osób najbliższych fundatorowi zapłacą zaś podatek w wysokości 19%.

Co ważne zarówno dochody fundatora, jak również beneficjenta, które zostaną otrzymane z fundacji rodzinnej nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych a przepisom o podatku od spadków i darowizn.

W ustawie przewidziano także, że majątek wniesiony do fundacji przez fundatora, przeznaczony na realizację jej celów, nie będzie przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Działalność operacyjna fundacji rodzinnej będzie zaś opodatkowana na zasadach ogólnych, jednakże fundacja rodzinna nie będzie uprawniona do korzystania z tzw. małego CIT-u.

Procedowane zmiany mają na celu przede wszystkim uniknięcie wykorzystywania fundacji rodzinnych przez nieuczciwych podatników.

Projekt przewiduje możliwość, zarówno zrzeczenia się, jak również rozłożenia na raty zachowku oraz odroczenia terminu jego płatności, a nawet obniżenia jego wysokości. Zaproponowane na mocy ustawy rozwiązania przewidują również, że świadczenia otrzymane od fundacji rodzinnej przez uprawnionego obniżą wartość zachowku.

Zgodnie z przyjętym harmonogramem, ustawa o fundacjach rodzinnych ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2022 r. Projektowana fundacja rodzinna ma być przede wszystkim narzędziem do przeprowadzenia wielopokoleniowej sukcesji biznesu. Stanowi ona odpowiedź na zapotrzebowanie rodzinnych przedsiębiorców na stworzenie rozwiązań, jakie funkcjonują od dawna w innych krajach.

Przez najbliższe 30 dni można zgłaszać opinie oraz uwagi do projektu ustawy. 

Według założeń projekt ustawy może trafić do parlamentu w drugiej połowie 2021 r. a ustawa wejść w życie na początku 2022 r.

Projekt ustawy dostępny jest pod linkiem.

Autor: dr Małgorzata Perzyna-Bednarek

Kancelaria prawna KRWLEGAL zapewnia profesjonalne i fachowe doradztwo w wielu dziedzinach prawa. w tym świadczy usługi m. in. w zakresie prawa korporacyjnego, obsługi inwestycji kapitałowych i instytucji finansowych.

Jeśli uważasz, że może mieć to wpływ na Twój biznes, zapraszamy do kontaktu: biuro@krwlegal.pl lub +48 22 29 50 940.