Raport ESMA z wytycznymi w zakresie oceny ryzyka dźwigni finansowej AFI

Wprowadzenie wytycznych ma na celu przyczynienie się do ochrony stabilności finansowej i ograniczenia potencjalnych źródeł ryzyka systemowego wynikającego ze stosowania dźwigni finansowej w sektorze AFI. Zgodnie z obowiązującą procedurą, krajowe organy nadzoru (w tym KNF) będą zobowiązane do zawiadomienia ESMA czy (i) przestrzegają, (ii) nie stosują się, ale zamierzają przestrzegać lub (iii) nie stosują się i nie zamierzają przestrzegać wytycznych ESMA.

Wątpliwości powstałe przy konsultacjach

Na etapie przeprowadzania konsultacji, które poprzedzały publikację wytycznych, respondenci podnosili wątpliwości w zakresie tego, z jaką częstotliwością powinna odbywać się ocena ryzyka stosowania dźwigni finansowej, a jeżeli częstotliwość ta jest większa, aniżeli częstotliwość wywiązywania się przez zarządzających ZAFI z obowiązków sprawozdawczych, to czy ci ostatni nie powinni dostosować swoich obowiązków do częstotliwości, z jaką krajowe organy nadzorcze powinny oceniać ryzyko. Ponadto, podczas konsultacji powstały wątpliwości w zakresie tego, czy obowiązkiem dokonania oceny ryzyka powinny zostać objęte wszystkie AFI stosujące dźwignię finansową, czy wyłącznie te, które stosują dźwignię w znacznym stopniu (tj. AFI o wskaźniku dźwigni przekraczającym trzykrotną wartość aktywów netto, obliczonym zgodnie z metodą zaangażowania). Konsultacjom podlegała również okoliczność, czy dla każdego AFI powinny być stosowane jednorodne progi limitów dźwigni finansowej, czy też progi te powinny być inne, w zależności od rodzajów AFI (wyróżnianych pod kątem składu ich portfela). Co więcej, analizie podlegała również okoliczność nakładania limitów dźwigni finansowej na pojedyncze AFI oraz na grupy AFI, które poprzez swoje wzajemne powiązania stwarzają istotne ryzyko systemowe.

Konkluzje ESMA

W kontekście ww. wątpliwości, konkluzje ESMA są następujące:

1)    ocena ryzyka dokonywana przez krajowe organy nadzorcze powinna odbywać się nie rzadziej, niż raz na kwartał i powinna przybrać formę sprawozdania dotyczącego AFI, stosujących dźwignię finansową, przekazywanego do odpowiednich organów UE co najmniej raz w roku oraz za każdym razem, gdy zostanie stwierdzone ryzyko stabilności rynku finansowego;

2)    ocena ryzyka powinna być przeprowadzona na podstawie informacji, które ZAFI przekazują właściwym organom krajowym, zgodnie z regulacyjną częstotliwością sprawozdawczości określoną w art. 110 rozporządzenia delegowanego Komisji 231/2013 („Rozporządzenie 231/2013”);

3)    okoliczność kwartalnego obowiązku sprawozdawczego krajowych organów nadzorczych, nie powoduje, że ZAFI powinny składać sprawozdania częściej niż jest to określone w art. 110 Rozporządzenia 231/2013 (odpowiednio raz na pół roku, raz na kwartał albo raz do roku – w zależności od wartości zarządzanych aktywów);

4)    ocenie ryzyka podlegają nie tylko fundusze lewarowane w znacznym stopniu, ale także fundusze, które stosują dźwignię finansową w mniejszym stopniu (zdaniem ESMA art. 25 Dyrektywy ZAFI nie ogranicza limitów dźwigni finansowej do AFI stosujących dźwignię finansową w znacznym stopniu, dlatego też obowiązkiem stosowania limitów objęte są wszystkie AFI stosujące dźwignię)[1];

5)    limity dźwigni finansowej zostały ustalone na takich samych progach dla każdych rodzajów AFI (bez znaczenia, czy są to fundusze nieruchomościowe, hedgingowe, akcyjne czy inne);

6)    jeżeli właściwe organy krajowe będą zmuszone do nałożenia limitów dźwigni finansowej ze względu na zagrożenie dla stabilności finansowej, wynikające z działalności kilku AFI, wówczas właściwe organy powinny przyjąć średnie limity dostosowane do cech każdego z AFI w ramach grupy, stwarzającej ryzyko dla stabilności rynków finansowych.

Sposób oceny ryzyka i identyfikacja AFI stosujących dźwignię finansową

ESMA wskazała w wytycznych, że ocena ryzyka powinna opierać się na dwuetapowym podejściu:

Krok 1: Poziom, źródło i różne zastosowania dźwigni finansowej;

Krok 2: Ryzyko systemowe związane z dźwignią.

W zakresie obejmującym krok pierwszy oraz w celu określenia ram oceny stopnia ryzyka, ESMA wskazała wytyczne związane z identyfikacją funduszy, stosujących dźwignię finansową przez pryzmat wpływu stosowania tej dźwigni na ryzyko systemowe.

W ramach drugiego kroku organy krajowe powinny dokonać oceny potencjalnych zagrożeń dla stabilności finansowej funduszy, zidentyfikowanych w ramach pierwszego kroku, w tym w szczególności powinny ocenić (i) ryzyko wpływu na rynek, (ii) ryzyko tzw. „fire sales”, tj. sprzedaży gwałtownej, wymuszonej, (iii) ryzyko bezpośredniego wpływu na instytucje finansowe oraz (iv) ryzyko przerwania bezpośredniego pośrednictwa kredytowego. Co istotne, ESMA podniosła, że ocena stopnia ryzyka powinna dotyczyć zarówno poszczególnych funduszy, jak i sektora AFI jako całości.

Limity indywidualne dźwigni finansowej

Nadzorcze organy krajowe, decydując się na nałożenie indywidualnych limitów dźwigni na ZAFI zarządzającego AFI, które stwarzają zagrożenie dla stabilności finansowej, powinny brać po uwagę (i) ryzyko stwarzane przez AFI ze względu na ich typ (fundusze hedgingowe, fundusze private equity, nieruchomości, fundusze funduszy i inne AFI) i profil ryzyka oraz (ii) ryzyko związane ze wspólnymi ekspozycjami (jeżeli właściwe organy ustalą, że grupa AFI tego samego rodzaju i o podobnym profilu ryzyka może łącznie stwarzać ryzyko systemowe związane z dźwignią finansową, powinny zastosować limity dźwigni w podobny lub identyczny sposób do wszystkich AFI w tej grupie AFI).

Polski porządek prawny

W polskim prawodawstwie kwestia monitorowania stosowania dźwigni finansowej AFI przez Komisję Nadzoru Finansowego oraz wydawania decyzji w zakresie indywidualnych limitów dźwigni finansowej AFI została uregulowana w art. 227c UFI. Być może na skutek ostatecznych wytycznych ESMA, polski ustawodawca zdecyduje się doprecyzować obecnie obowiązujące przepisy UFI. Wydaje się jednak, że wytyczne ESMA, o ile zostaną przyjęte przez polski organ nadzoru, będą stanowiły jedynie wskazówki do stosowania krajowych przepisów. W związku jednak z tym, że ESMA nakłada na krajowe organy nadzoru obowiązek holistycznego podejścia w ocenie ryzyka systemowego stosowania przez AFI dźwigni finansowej, ustawodawca może zdecydować się na obciążenie ZAFI kolejnymi obowiązkami sprawozdawczymi, obok tych wynikających z art. 110 Rozporządzenia 231/2013. Jedno jest pewne, zarządzanie i obsługa funduszy inwestycyjnych z roku na rok staje się coraz większym wyzwaniem dla podmiotów zaangażowanych w ten proces. Kolejne wytyczne ESMA, choć z punktu widzenia nadzoru zapewne wskazane, tak z punktu widzenia podmiotów nadzorowanych mogą okazać się w przyszłości uciążliwe.

Pełna treść wytycznych ESMA znajduje się pod linkiem.

Autor: Nikola Jadwiszczak-Niedbałka

Jeśli uważasz, że może mieć to wpływ na Twój biznes, zapraszamy do kontaktu: biuro@krwlegal.pl lub +48 22 29 50 940.