Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego – zmiany w ustawach o nadzorze nad rynkiem kapitałowym oraz rynkiem finansowym

Kontynuując tematykę nowości wprowadzanych ustawą o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku („Projekt”), o którym pisaliśmy w poprzednim wpisie, należy poświęcić uwagę pakietowi zmian jaki przygotowuje ustawodawca w zakresie:

• ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym („ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym”) oraz
• ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym („ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym”).

Proponowane przez wnioskodawcę Projektu zmiany w pierwszej z powyższych ustaw to w dużej mierze przepisy techniczne, regulujące procedurę kontroli przeprowadzaną przez pracowników Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. Najistotniejsze zmiany w tym zakresie dotyczą m.in.:

1)    przesłania kontrolowanemu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz możliwości wylegitymowania się kontrolera także za pomocą środków komunikacji elektronicznej

2)    nowych uprawnień kontrolerów KNF, m.in. do wideorejestrowania czynności kontrolnych. Warunkiem ich utrwalenia jest jednak uprzednie poinformowanie kontrolowanego o tym fakcie.

3)    uprawnienia Komisji do nałożenia administracyjnej kary pieniężnej na kontrolowanego, który utrudnia rozpoczęcie lub uniemożliwia przeprowadzenie kontroli, nie wykonuje obowiązków określonych w ustawie lub uniemożliwia wykonanie obowiązków kontrolerów.

Szczególnie istotną zmianą wydaje się być ostatnia z powyżej wymienionych. Pewną kontrowersję w tym zakresie wzbudza kwota kary, jaką KNF będzie mógł ukarać podmiot nadzorowany, bowiem jej górny pułap wynosić ma aż 20 milionów złotych.

Kolejną zmianę stanowi rozszerzenie zakresu podmiotowego ustawy poprzez objęcie nadzorem UKNF banków prowadzących działalność maklerską. Zmiana ta jest związana z umożliwieniem bankom prowadzenia działalności maklerskiej na podstawie zezwolenia, które przewiduje nowelizacja ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, którą to nowelizację również przewiduje omawiany Projekt.

Niezwykle istotną nowość, stanowić mogą przepisy regulujące zwolnienie z tajemnicy zawodowej pracowników UKNF, w zakresie informacji z protokołów kontroli stwierdzających nieprawidłowości oraz ostatecznych decyzji administracyjnych zawierających dane objęte tą tajemnicą, na żądanie uczestników rynku kapitałowego. Zmiana ta została wprowadzona na skutek sygnałów zgłaszanych przez inwestorów poszkodowanych działaniami podmiotów rynku kapitałowego, którzy niejednokrotnie spotykali się z odmową udostępnienia przez UKNF informacji, objętych tajemnicą zawodową. Proponowane przepisy znacząco ułatwią inwestorom detalicznym dochodzenie przed sądem swoich roszczeń przeciwko podmiotom dopuszczającym się nieprawidłowości, gdyż umożliwią im dostęp do nowych dowodów, zgromadzonych przez Urząd Komisji p.. w toku postępowań kontrolnych, już na etapie przedsądowym. Pozwoli to inwestorom oraz ich pełnomocnikom na przygotowanie odpowiedniego materiału dowodowego w celu wytoczenia powództwa w postępowaniu cywilnym.

Przechodząc do ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, należy wskazać, że Projekt przewiduje zmiany w następujących obszarach:

1)    wprowadzenie przepisów regulujących kwestie związane z legitymacjami służbowymi pracowników UKNF,

2)    wydłużenie terminów wydania interpretacji Komisji, z 30 do 45 dni, a w przypadkach szczególnie skomplikowanych z 45 do 60 dni. Projektodawca uzasadnia to koniecznością ochrony wnioskujących przed wykonywaniem działalności w sposób niezgodny z przepisami na skutek otrzymania błędnej interpretacji. Wskazuje się przy tym na konieczność wnikliwego zapoznania się przez przedstawicieli KNF z analizowanym modelem biznesowym, a dzięki temu przedstawienia wnioskodawcom rzetelnej interpretacji,

3)    wprowadzenie przepisów zakazujących wykorzystywania informacji o działaniach KNF wobec podmiotu (np. kontrole, interpretacje, odpowiedzi), w celu wywołania przekonania, że oferowane przez dany podmiot produkty lub usługi są wolne od ryzyka, lub że Komisja gwarantuje ich wypłacalność, pod groźbą nakazu zaprzestania wykorzystywania takich informacji, a w razie braku zastosowania się – nałożenia kary do 500 000 zł,

4)    dodanie nowych przepisów proceduralnych regulujących materię postępowania wyjaśniającego określonego w rozdziale 2a ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym. Dotyczą one m.in. zarządzenia przewodniczącego Komisji, stanowiącego podstawę wszczęcia postępowania, dopuszczalnych dowodów, jakie mogą być w jego toku przeprowadzone, rejestrowania składanych wyjaśnień i oświadczeń czy obowiązku przedstawicieli KNF do złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa w razie zaistnienia ku temu przesłanek.

Niezwykle istotną propozycją zmiany z punktu widzenia podmiotu kontrolowanego, której należy poświęcić większą uwagę jest nowy rozdział 2b regulujący warunki zawarcia z Komisją układu w sprawie warunków nadzwyczajnego złagodzenia sankcji.

Przepisy te wynikają z przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 1 października 2019 r. Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego, której projekt opracowano we współpracy z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju. Projektowany rozdział 2b, stanowić ma realizację mechanizmu tzw. czynnego żalu. Na mocy układu Komisja będzie mogła obniżyć nałożoną na stronę postępowania w przedmiocie nałożenia sankcji, karę pieniężną od 20% (30% w przypadku gdy podmiot sam zgłosi nieprawidłowości) do nawet 90%.

Przepisy przewidują jednak, że układ będzie mógł być zawarty jedynie z podmiotem, który w zakresie naruszenia objętego danym postępowaniem zaprzestał naruszania prawa albo usunął stan niezgodności z prawem, w tym przez spełnienie obowiązku niewykonanego w terminie, oraz ujawnił Komisji wszelkie istotne okoliczności dotyczące naruszenia objętego danym postępowaniem, w tym współdziałające w naruszeniu osoby lub inne podmioty, oraz przedstawił dowody na poparcie tych okoliczności. Mimo spełnienia powyższych przesłanek, wydanie postanowienia o możliwości zawarcia układu nie będzie obligatoryjne, a pozostanie to w gestii Komisji. W przypadku pozytywnej decyzji nadzorcy, na mocy układu KNF będzie mogła nałożyć na ukaranego obowiązki takie jak:

• usunięcie w określonym terminie dających się usunąć skutków naruszenia objętego danym postępowaniem,
• naprawienia w określonym terminie, w całości lub w części, szkód wyrządzonych w wyniku naruszenia objętego danym postępowaniem, w tym także w przypadkach gdy szkoda ujawni się w przyszłości.

Co interesujące, Komisja w ramach układu otrzymać ma narzędzie prawne do złagodzenia nie tylko sankcji stanowiących kary pieniężne, ale także innych – mających charakter niefinansowy.

Zgodnie z przepisami przejściowymi, regulacje dot. układu stosowane mają być także do postępowań wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie zmian. Dzięki temu z dobrodziejstwa przedmiotowej nowelizacji skorzystać będą mogły także podmioty wobec których postępowania toczą się w obecnej chwili, bądź zostaną wszczęte w niedalekiej przyszłości, przy uwzględnieniu, że nie zostaną one zakończone przed wejściem w życie Projektu, a także pod warunkiem, że omawiany przepis nie zostanie zmieniony, gdyż należy przypomnieć, że procedura legislacyjna nadal trwa.

Obecnie Projekt trafił do Sejmu, gdzie został skierowany do I czytania.

Treść Projektu oraz informacja o aktualnym etapie procesu legislacyjnego dostępna jest pod linkiem.

Kancelaria prawna KRWLEGAL zapewnia profesjonalne i fachowe doradztwo w wielu dziedzinach prawa, w tym świadczy usługi doradztwa regulacyjnego dla sektora finansowego, obsługi funduszy inwestycyjnych, a także w zakresie obsługi sporów sądowych dla podmiotów rynku kapitałowego.

Autorem artykułu jest Damian Kundera, prawnik w Krzysztof Rożko i Wspólnicy Kancelaria Prawna.

Jeśli uważasz, że może mieć to wpływ na Twój biznes, zapraszamy do kontaktu: biuro@krwlegal.pl lub +48 22 29 50 940.