Nowa wersja projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeniesieniem środków z OFE na IKE

W dniu dniu 6 listopada 2019 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego ukazała się aktualna wersja projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeniesieniem środków z otwartych funduszy emerytalnych na indywidualne konta emerytalne („Projekt” lub „Ustawa”) .

13 listopada 2019

Ustawa wprowadza zmiany do 32 aktów prawnych, w tym m.in. do:

ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych („Ustawa o funduszach emerytalnych”), która po nowelizacji regulować będzie organizację i funkcjonowanie wyłącznie pracowniczych funduszy emerytalnych, stanowiących jedną z form gromadzenia środków w ramach pracowniczych programów emerytalnych (PPE);
ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, w ramach której dodano m.in. rozdział 3a zawierający regulacje dotyczące IKE powstałych w wyniku przeniesienia środków z OFE („Ustawa o IKE/IKZE”). Po wejściu w życie zmian wprowadzanych do tej ustawy na podstawie Projektu, Ustawa o IKE/IKZE stanie się podstawowym aktem prawnym normującym szczególne zasady dotyczące specyficznej formy IKE, na które przeniesione zostaną środki z OFE;
ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi („Ustawa o funduszach inwestycyjnych”), które odnoszą się wprowadzenia szczególnych zasad dotyczących specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych (SFIO) powstałych z przekształcenia OFE, w tym wydzielonych w ramach tych SFIO subfunduszy emerytalnych oraz subfunduszy przedemerytalnych – w zakresie dotyczącym wskazania osób, które mogą zostać ich uczestnikami, zamiany jednostek wspomnianych subfunduszy, a także ograniczeń dotyczących likwidacji lub łączenia wspomnianych subfunduszy;
ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta;
ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym;
ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej;
ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, m.in. w związku z uchyleniem treści odnoszących się do powszechnych towarzystw emerytalnych (PTE) oraz dobrowolnych funduszy emerytalnych (DFE).

Wedle treści Ustawy oraz uzasadnienia do Projektu, zakłada się:

przekształcenie PTE w towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI);
przekształcenie OFE oraz DFE w SFIO;
w ramach SFIO powstałych z przekształcenia OFE utworzone zostaną dwa subfundusze: subfundusz emerytalny oraz subfundusz przedemerytalny;
od miesiąca następującego po miesiącu, w którym oszczędzający osiągnie wiek o 5 lat niższy od wieku emerytalnego, jednostki uczestnictwa subfunduszu emerytalnego posiadane przez oszczędzającego na IKE ulegać będą zamianie na jednostki uczestnictwa subfunduszu przedemerytalnego;
polityka inwestycyjna subfunduszu przedemerytalnego ukształtowana zostanie w taki sposób, aby dostosowana była do wieku i profilu ryzyka uczestników. Służyć temu będą szczególne ograniczenia w zakresie działalności lokacyjnej określone w ramach Ustawy o IKE/IKZE;
osoby, które zawarły z funduszem umowę o dokonywaniu dodatkowych wpłat na IKE, będą mogły dokonywać dobrowolnych wpłat na IKE, nabywając jednostki uczestnictwa funduszy zarządzanych przez dane TFI i oferowanych w ramach IKE;
w okresie od 1 stycznia do 1 marca 2020 r. możliwe będzie złożenie deklaracji przez członka OFE o przejściu do ZUS, co będzie wiązało się z przeniesieniem aktywów z OFE do Funduszu Rezerwy Demograficznej (FRD). Przy wyborze tej opcji nie będzie pobierana opłata przekształceniowa, ale przyszłe wypłaty emerytur będą opodatkowane podatkiem dochodowym (PIT);
środkami zgromadzonymi przez FRD zarządzać będzie fundusz inwestycyjny, którego jedynym akcjonariuszem jest Polski Fundusz Rozwoju S.A. (PFR) w ramach zdywersyfikowanej polityki inwestycyjnej;
w przypadku braku wspomnianej deklaracji, aktywa OFE i DFE zostaną przekazane na indywidualne konta emerytalne (IKE) prowadzone w ramach SFIO powstałych z przekształcenia;
jako substytut podatku dochodowego pobieranego od emerytur wypłacanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) od środków przenoszonych na IKE pobrana zostanie opłata przekształceniowa w łącznej wysokości 15%, której płatność zostanie rozłożona na 2 lata i do uiszczenia której obowiązane będą SFIO (70% kwoty przekazana zostanie w pierwszym roku, do 31.10.2020 r., a pozostałe 30% w kolejnym, do 31.10.2021 r.). Wedle projektodawców – wysokość opłaty odpowiadać będzie poziomowi efektywnej stopy opodatkowania emerytur.

Względem poprzedniej wersji Projektu, o której pisaliśmy w czerwcu br., warto zwrócić uwagę na zmiany dotyczące m.in.:

terminarza przekształcenia OFE i wejścia w życie zmian wprowadzanych na mocy Ustawy zmian, o czym będzie mowa w dalszej części;
ograniczenie do wysokości nie wyższej niż 1,2% wartości zarządzanych środków w skali roku możliwości pobierania wynagrodzenia za zarządzanie oraz innych opłat i kosztów, przewidziane w odniesieniu do IKE prowadzonych przez wszystkie instytucje finansowe, które po zmianach będą mogły oferować indywidualne konta emerytalne (obejmuje to: fundusze inwestycyjne, podmioty prowadzące działalność maklerską, zakłady ubezpieczeń oraz banki). Wspomniane ograniczenie będzie miało zastosowanie do umów o prowadzenie IKE oraz IKZE zawieranych od dnia wejścia w życie ustawy;
wprowadzenia szczególnych zasad związanych z łączeniem towarzystw funduszy inwestycyjnych, w którym uczestniczyć będzie TFI powstałe z przekształcenia z PTE (czasowe wyłączenie stosowania części przepisów Ustawy o funduszach inwestycyjnych określających organizację, sposób, tryb lub warunki prowadzenia działalności przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych, jak również przepisów rozporządzenia wydanego na podstawie art. 48a ww. ustawy);
czasowego wyłączenia obowiązku uzyskania zgody zgromadzenia uczestników funduszu inwestycyjnego na przejęcie zarządzania SFIO powstałego z przekształcenia OFE lub DFE przez inne TFI, jeżeli zarówno towarzystwo funduszy inwestycyjnych zarządzające przejmowanym SFIO, jak TFI przejmujące zarządzanie należą do tej samej grupy kapitałowej;
zmianę zasad dotyczących maksymalnych stawek wynagrodzenia stałego, pobieranego z aktywów subfunduszu emerytalnego, przy wprowadzeniu zasady że statut SFIO powstałego z przekształcenia z OFE nie może określać ww. wynagrodzenia TFI na poziomie wyższym niż wynagrodzenie PTE za zarządzanie określone według stawki ustalonej w statucie przekształcanego OFE:

zmianę zasad dotyczących pobierania wynagrodzenia zmiennego, pobieranego z aktywów subfunduszu emerytalnego (max. 0,1% p.a.), które może zostać pobrane w przypadku spełnienia warunków wzorowanych na rozwiązaniach znanych z Ustawy o PPK (m.in. realizacja dodatniej stopy zwrotu za dany rok, osiągnięcie w danym roku stopy zwrotu przewyższającej stopę referencyjną oraz osiągnięcie na ostatni dzień wyceny w listopadzie w danym roku stopy zwrotu przez subfundusz na poziomie nie niższym niż 75% najwyższych stóp zwrotu subfunduszy emerytalnych), przy jednoczesnym określeniu sposobu ustalania stopy referencyjnej i szczegółowego sposobu obliczania wynagrodzenia za osiągnięty wynik na poziomie rozporządzenia wykonawczego do Ustawy;
zmianę zasad dotyczących maksymalnych stawek wynagrodzenia stałego, pobieranego z aktywów subfunduszu przedemerytalnego. Maksymalna stawka tego wynagrodzenia nie będzie mogła być wyższa niż 0,2% p.a., przy wprowadzeniu analogicznej zasady, którą przewidziano w przypadku subfunduszy emerytalnych (maksymalna stawka wynagrodzenia ustalana jest także przy uwzględnieniu statutu przekształcanego OFE);
katalogu kosztów, które będą mogły obciążać aktywa SFIO powstałego z przekształcenia.

Ustawa z pewnymi wyjątkami wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2020 r. (tak wynika z autopoprawki przekazanej wraz z Projektem). Wedle aktualnej treści Projektu, przy uwzględnieniu ww. autopoprawki, zakłada się, że:

w dniu 28 kwietnia 2020 r. OFE umorzy jednostki rozrachunkowe zapisane na dzień 25 kwietnia 2020 r. na rachunku członka OFE, który złożył deklarację o przejściu do ZUS;
w dniu 6 maja 2020 r. OFE przekaże do ZUS składniki portfela inwestycyjnego proporcjonalnie do ich udziału w zarządzanym portfelu inwestycyjnym o łącznej wartości odpowiadającej sumie wartości umorzonych jednostek rozrachunkowych;
w dniu 28 kwietnia 2020 r. OFE umorzy wszystkie jednostki rozrachunkowe pozostające na rachunku członka OFE, który do dnia 28 kwietnia 2021 r. osiągnie wiek emerytalny, natomiast w dniu 6 maja 2020 r. przekaże te środki na rachunek bankowy wskazany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
do dnia 17 kwietnia 2020 r. PTE obowiązane będzie sporządzić, w formie aktu notarialnego, oraz ogłosić na swojej stronie internetowej statut SFIO, który powstanie z przekształcenia odpowiednio OFE lub DFE;
w dniu 29 lipca 2020 r. OFE oraz DFE zostaną przekształcone w SFIO, natomiast PTE w TFI;
do dnia 6 maja 2020 r. TFI powstałe z przekształcenia obowiązane będzie złożyć do sądu rejestrowego wniosek o wpisanie SFIO do rejestru funduszy inwestycyjnych oraz o wykreślenie odpowiednio OFE lub DFE z rejestru funduszy emerytalnych;
do dnia 29 sierpnia 2020 r. TFI, które powstało z przekształcenia sporządzi prospekty informacyjne oraz kluczowe informacje dla inwestorów SFIO;
do dnia 29 września 2020 r. TFI powstałe z przekształcenia zobowiązane będzie ustanowić jednego depozytariusza dla każdego SFIO powstałego z przekształcenia;
do dnia 30 września 2020 r. TFI powstałe z przekształcenia zobowiązane będzie przekazać do KNF dokumenty i informacje, o których mowa w art. 22 ust. 1 Ustawy o funduszach inwestycyjnych, dotyczące SFIO powstałego z przekształcenia oraz, o których mowa w art. 58 ust. 1 oraz art. 58a ust. 1 tej ustawy, dotyczące TFI.

Należy zakładać, że terminy te podlegać będą jeszcze zmianom i korekcie w toku dalszych prac nad Projektem (po uwzględnieniu autopoprawki niektóre terminy przypadają np. na dni wolne od pracy).

Pełna wersja projektu